Dhaqaallaha Soomaaliya
Dhaqaalaha Soomaaliya (Af-Ingiriis: Economy of Somalia) waa dhaqdhaqaaqa dhaqaale ee wadanka Soomaaliya la leedahay dunida inteeda kale. Dhaqaalaha Soomaaliya waxaa ka mid ah ganacsiga Soomaaliya la leedahay dunida; sida dhoofinta iyo iibsiga alaabaha, badeecada, xoolaha iyo dhamaan wax soo saarka wadanka.
Dhqaalaha Soomaaliya | |
---|---|
Lacagta | Shilin Soomaali (SOS) |
Xiriir ganacsi ururrada | JC, AU, CEN-SAD, IGAD |
Tirakoob | |
GDP | $9.196 Bilyan Dollars (2019) |
GDP Kobaca | 2.7% (2019) |
GDP Qofkiiba | $700 (2019) |
GDP Hadba qaybta | Beeraha (60.2%), Warshadaha (7.4%), shaqooyinka kale (32.5%) (2009) |
Muruq maal | 4.0 milyan Kof |
Muruq maal Xirfadle | Beeraha (71%), Warshadaha iyo Shaqooyinka kale 29% (1975) |
Warshadaha muhiimka ah | Sonkor, Dharka, xoolaha, xawilaad, isgaarsiinta |
Dibadda uga baxa/ Soona Gala | |
Dhoofin | $1.5 Billion dollars |
Dhoofinta badeecad | Xoolaha, Moos, Maqaar, Kaluun, Dhuxul, Biraha duugga |
Shirkadaha wax dhoofiya ee waa wayn | UAE 50.7%, Yemen 19%, Oman 12.8% (2010) |
Soo dhoofin | $2.277 bilyan (2019) |
Badeecadaha la soo dhoofiyo | Farsamo wax soo-saar, Shidaal wax soo saar, Cunto, Qalabka dhismaha |
Shirkada ugu waa-way ee badeecadaha soo dhoofiya | Djibouti 27.8%, Hindiya 13.7%, Kiinya 7.3%, Bakistaan 6.6%, China 6.4%, Oman 5%, UAE 4.9%, Yemen 4.5% (2010) |
Deynka qaranka | $4.142 bilyan (2019) |
Dhaqaalaha Guud | |
Halka laga soo xigtay Sitka: Laanta sirdoonka mareykanka ee arrimaha dibadda Dhamaan hababka, hadii aan wax badel ah ka imaan, ee Doolar |
Sida Qaramada Midoobay sheegtay wadanka Soomaaliya wuxuu ka mid yahay "wadanada ugu liita dhaqaalaha caalamka". Inkastoo 20neeyo sano oo dagaal sokeeye ahi curyaamisay dhaqaalaha iyo koboca wadanka, hadana dadka Soomaalida waxay sameeyeen dhaqaale dadban, kaasi oo ku salaysan xoolaha nool, xawaaladah iyo isgaarsiinta.[1]
Sida ay sheegtay Bankiga Aduunka, dhaqaalaha Soomaaliya waxaa lagu qiyaasay ilaa $4.1 bilyan sanadkii 2001da.[2] Sidoo kale sanadkii 2009, Hay'ada Sirdoonka Maraykanka (CIA) waxay xustay in iskuceceliska iyo soo saarka guud ee wadanku gaadhay ilaa $5.731 billion, taasi oo ku socota xawaare koritaan ah 2.6%.[3]
Hordhac
Hadaad si dhab ah u fiirisid wadamada aduunka, wadan walbo dhaqaalihiis wuxuu ku salaysanyahay hal ama labo arrimood, sida wadanka Sucuudiga oo dhaqaalihiisa ku salaysanyahay saliidda cayriinka ama batroolka, wadankaa Finland wuxuu dhaqaalihiisa ku salaysanyahay geedaha ama alwaaxda, wadanka Iceland dhaqaalahooda wuxuu ku salaysanyahay kaluunka, wadanka Ethiopia dhaqaalihiisu wuxu ku salaysanyahay wax soo saarka beeraha. Waxaad arkaysaa wadamo dhaqaalahooda ku tiirsan Dalxiiska, kuwakalana waxay ku tiirsanyihiin soosaarka warshadaha ama sinaacadda culus. Hadaba waa suaal fiican in laiswaydiiyaa wadanka Soomaaliya dhaqaalihiisa muxuu ku salaysanyahay.
Waxaad arkaysaa dhaqaalaha soomaaliya in uu ku salaysanyahay ama ku tiirsanyahay waxyaabo fara badan, ayadoo ay ugu horayso nimcooyinka uu ilaahay siiyay wadanka soomaaliya sida xoolaha, dhulbeeraadka, xeeb laga kaluumaysankaro iyo nimcooyinka dhulka ku aasan ee aan laga faaidaysan wali sida Birta, dahabka, Uraniumka, saliida shidaalka, iyo waxyaabo farabadan oo aan la soo koobi karin, kuwaas ay kamid yihiin dhul bilicsan oo dalxiiska ku wanaagsan sida dhulbaraha aduunka ee ekvatoria ama raskambooni meeshaas oo ah meel ay aduunkoo idil usoo dalxiis tagi karaan.
Waxaa u sii dheer Soomaaliya in ay ku taalo dhul istraaji markii loo fiiriyo geopolitical, taas oo macnaheeda ah in ay soomaaliya isku xirri karto qaaradaha Afrika iyo aasiya iyo yurub. Waa dhul ku wanaagsan dhinac logistica oo ay noqon karto dhul beecmushtaraad.
Ayadoo ilaahay soomaaliya siiyay nimcooyinkaas oo dhan hadana waxaad arkaysaa in ay soomaaliya tahay wadan faqri ah oo saboolnimo iyo macluul saameeyay oo wadamada asaakooda dawarsado iyagana dhexdooda islaaya. taasna waxaa sabab u ah damaca wadamada deriska iyo kuwa ku bahooway jaamacadda carabta iyo saliibiyiinta mareekanka iyo yurubta galbeed iyo barigaba iyo waliba doqonnimada siyaasiyiinta soomaaliyeed ee calooshood ushaqeestaha ah.
Soomaalida waa inay ka feejignaadaan damacyada aan kor ku xusay. waana in ay heshiiyaan dhexdooda kitaabka ilaahay iyo sunnadda rasuulkana ay qaataan.
Dhibaatada soomaaliya hayso waxaa sabab u ah ka fognaashaha diinta samaaxadda badan sababtoo ah ilaahay wuxuu leeyahay “maan aheen kuwa halaago magaalooyinka ilaa ay ehelkooda daalimiin yihiin” sidaas daraateeda waxaa cad in ay tahay Soomaaliya wadamada ugu dulmiga iyo tafriqadda ama kala sooco badan oo ay ku dambayso reer qurac iyo reer qansax.
Isgaarsiinta iyo saxaafadda
Somalia hadda waxay leedahay isgaarsiin hormarsan iyadoo lagu tiriyo dalka labaad Afrika ee ku hormaray xagga isgaarsiinta telefoonka.[4] Kadib dagaalkii sokeeye ee dhacay somalia way ku hormartay xagga isgaarsiinta taana waxaa usabab ah suuqa xorta ah ee canshuur la'aanta. waxaana ka saaciday dad qibrad uleh xagga isgaarsiinta ee ka soo jeeda China, Korea iyo Europe, iyagoo ku bilaabay Telka gacanka kadibna hirgaliyey kuwa guryaha iyo shabakadda internetka. kadibna ugudbay hab xawilaad ah xitaa sida xawilaadda lagaca telka gacanka.[5]
Dhaqalaha Somalia
- Somalia - Shaqale xoog leh - 4.00 Milyan
UN Tiroka 706
- Dalaka = Somalia , Somaliland
- Lacagada = Somali shilling (SOS) Somaliland shilling
- Import =
Imaaraatka Carabta24.3%
India 23%
China 18.0
Oman 7.9
Turkey 5.2%
Malaysia3.7%
Indonesia1.9%
Pakistan 1.5%
Saudi Arabia 0.9%
Thailand 0.7.2%
Japan 0.1 %
South Korea 0.3 %
United States1.5%
Egypt 2.0% ,
United Kingdom0.5% ,
Germany 0.5%,
Italy ,
Tanzania ,
Ethiopia1.5%
South Africa
Brazil 2%
Spain 0.5%
Belgium
Czech Republic1.5%
Sweden0.4%
Denmark0.2%
Uganda
Jordan
Baxrayn 1%
Kazakhstan 1%
Kuwait1%
Lebanon1%
New Zealand 1%
Poland1%
Norway 1%
Croatia
1% Austria1%
Exportka Dhaqalaha Somalia
- Oman ($149M), Idocunto
- United Arab Emirates ($73M) Ido, Dahabcunto
- Hong Kong ($19.4M)}} , cunto
- India ($16.7M) Lac , cunto
- Belarus ($13.2M). Cunto
- Kuwait Cunto Muus(Khudaar)
- Faransiiska Lac
- Canada, Bir
- Hong Kong ($19.4M)}} , KaluunCunto Kaloonka (Fillet)Cunto Baddca Molluscs
- Belarus $13 Cunto
- Uganda, Diraarada
- Australia1% Lac
- JapanKaluun Salidka cuntoCunto Kaloonka (Fillet)Cunto Baddca Molluscs
- Ethiopia1% Saabuun
- Mexico1%
- Thailand1% Lac
- Germany 1% Dir,Lac Cunto
- South Korea 1% KaluuncuntoCunto Kaloonka (Fillet)Cunto Baddca Molluscs
- Egypt,Lac
Importka Dhaqalaha Somalia
- United Arab Emirates $532M Million Dollar CuntoKursiSaliidBaabuurGaariga Beeraha
- India $501 Million Dollar), CuntoKursi BariisBaabuurMashiinka Dharka nadiifiyaGaariga Beeraha
- China $391 Million Dollar) CuntoGaariga BeerahaGaariga Culus-Backhoe loader
- Turkey ($115M). Cunto SaliidBirMashiinka Dharka nadiifiya
- Morocco Saliid
- Lithuaniya Saliid
- Russia , Saliid
- United Kingdom ,SaliidBaabuurGaariga BeerahaGaariga Culus-Backhoe loader
- United States BirBaabuurGaariga BeerahaGaariga Culus-Backhoe loader
- Japan, Baabuur
- ThailandMashiinka Dharka nadiifiya
- IndonesiaMashiinka Dharka nadiifiya
- Brazil, Gaariga Beeraha, Gaariga Culus-Backhoe loader
Gross external debt = $4.042 billion
- Export-partners =
26%
China26%
Yemen15.5%
5%
5%
Kuwait 4%
Oman 5 %
Qatar 4 %
Talyaaniga 1%
Jamhuuriyadda Tashik 1%
Ruushka 1%
Xubin
- Jaamacada Carabta
- Midowga Afrika
- Unionka Mediterraneanka
- Non-Aligned Movement / Dhaqdhaqaaq aan la xoojin
- IGAD
- Comesa
Tiroka Dhaqalaha Somalia
- GDP = $9.110 Billion Dollar .
- Koranta = 2.4%
- = 3.447 million (2007[update]) .
- Occupations = Beerfarm (71%) , industry and services (29%) (1975[update]) .
- Unemployment = 54% - 46% Employed Shakoyinka.
- Edbr = 145th .
- Industries = Sonkor,ido,geel,Lacagta,MobileBeerahaCaano,Abuurka sisinta,basasha ,Digir.
- Exports = $3.819 Billion (20**[update]).
- Export-goods = ido,Muus(Khudaar) ,Harag , Kaloon,Dhuxul Dhagax,Abuurka sisinta Macdan BirCaano,Digir.{{{}}}
- imports = $3.482 billion (2014[update])
- Import-goods = , Saliid Gaas, Cunto,Kumbuyuutar, Beeraha Cangaha.
- Salika = [[Genel EnergyShirkad Sterling Energy Range Resources.
- Portka = Dekada Berbera DP DunidaDekada MuqadishuDekada Boosaaso Dekada Kismaayo Dekada Laasqorey.COSCO Hapag-LloydYang Ming Marine Transport Corporation
- gaaska = Somalia Ras Hafun Gasska,Somalia.
Jasiiradha Somalia Somaliland
- Aibat - Somaliland 1.99 km²),
- zelia - Somaliland 1.99 km²),
- Doloktiya -Somaliland 1.99 km²),
- Mosheky -Somaliland
- Chandra (2.95 km²),
- Chovaye (5.46 km²),
- Chula Tula (1.99 km²),
- Koyama (6.38 km²),
- Darakasi (1.99 km²) and
- Ngumi (2.56 km²).
- Bajuni Konadoofur
- Bajuni Fafatu
- Bajuni Tomba
- Bajuni
Kabelka
Internetka
https://html.scirp.org/file/_11-7201430_8.htm
Sido kale fiiri
- Somaliland
- Somalia
- IGAD
- Comesa
- Dhaqaallaha Shinaha
- Dhaqaallaha Turkiga
- Dhaqaallaha Japan
- Dhaqaallaha Itobiya
Xigasho
- ↑ . Permanent.access.gpo.gov http://permanent.access.gpo.gov/lps35389/1995/wf950219.htm. Soo qaatay 2010-06-27. Maqan ama ebar
|title=
(caawin) - ↑ . Bartleby.com http://www.bartleby.com/151/so.html#Economy. Soo qaatay 2010-06-27. Maqan ama ebar
|title=
(caawin) - ↑ International Monetary Fund https://www.imf.org/external/np/sec/pr/2015/pr15278.htm. Soo qaatay 27 June 2015. Maqan ama ebar
|title=
(caawin) - ↑ Xigasho, hormuud. http://www.hortel.net/home.php. Soo qaatay 3 June 2010. Maqan ama ebar
|title=
(caawin) - ↑ Shirkadaha isgaarsiinta way hormareen iyagoo jooga dal dagaallo ku caan baxay – The Wall Street Journal