Wikipedia

Haber Awal

Juffo ka tirsan beesha Isaaqa

The Habr Awal, also contemporarily known as the Subeer Awal, and alternately romanized as the Zubeyr Awal (Somali: Habar Awal, Arabic: هبر أول, Full Name: Zubeyr ibn Abd al-Raḥmān ibn ash-Shaykh Isḥāq ibn Aḥmad) is the most populated clan of the wider Isaaq clan family, and abtirsintasheekhisaxaaqis further divided into eight sub-clans of whom the two largest and most prominent are the Sa'ad Musa and Issa Musa sub-clans. Its members form a part of the Habr Magaadle confederation. The Habr Awal traditionally consists of nomadic pastoralists, coastal people, merchantsand farmers .The Habr Awal are historically/politically and economically influential in present-day Somaliland, and reside in strategic coastal and fertile lands.

Habr Awal
هبر أول
Meelaha ay ku badan yihiin
File:Flag of somalia.svg Somalia
 Itoobiya
 Jabuuti
 Yemen
Luqada

Somali,Arabic

Diinta

Islam (Sunni)

Dadka ay dhalyo wadagaan

Habar Yonis, Arap , Habar Jeclo , Ciidagale and other Isaaq groups

Taariikhda

wax ka badal
 
Warsame Yunis oo ka tirsan Sacad Musa Haber Awal, oo uu sawiray Roland Bonaparte, 1890

Sheekh Isxaaq Bin Axmeed wuxuu ka mid ahaa aqoonyahanadii Carbeed ee ka soo talaabay badda Carabiya ee Carabta una so gudbay Geeska Afrika si ay u faafiyaan diinta Islaamka qiyaastii qarnigii 12aad ilaa 13aad. Waxaa la sheegay inuu ku abtirsaday Nabi Maxamed gabadhiisii Fatimah . Sidaa awgeed Sheekha wuxuu ka tirsanaa Ashraf ama Sada, ciwaano la siiyay faracii nebiga. Wuxuu guursaday laba dumar ah oo maxalli ah oo ka tagay Somaliland oo ay ka tageen siddeed wiil, oo mid ka mid ah ay tahay Cabdiraxmaan (Awal) Faraca sideedaas wiil waa waxa maanta loo yaqaan qabiilka Isaaq.

Qabriga Zubeyr Awal, oo ah magaca awoowga ah ee beelweynta Haber Awal ee Isaaqa, wuxuu ku yaal Jiidali ee gobolka Sanaag oo qiyaastii ah 100 Km dhanka bari ka xigta qabrigii awoowgiis Sheekh Isxaaq Bin Axmed oo ahaa aabihii aasaasay qabiilka Isaaqa, oo qabrigiisu ku yaal magaalo xeebeedka Maydh .

Muddadii Dhexe (Guul-u-helidda Abbysinia)

wax ka badal

Taariikh Awal jeeday waxay ahaayeen qayb ka mid ah Saldanadii Adal iyo lagu xusay caanka "Futuh Al-Habash" kaalintii ay waaweyn ee dagaalka boqortooyadiisa Itoobiya ee Abyssinia-Adal sida Magaadle jeeday ee ay la socdaan Garhajis, Arap iyo qabaa'ilka Ayub ka dhanka ah boqortooyadiisa Itoobiya ee Abyssinia, Waxay Soo Magan galeen shaqsi taariikhi ah oo loo yaqaan Axmad Gurey kaas oo ahaa gacan-wadaha saxda ah ee Ahmad ibn Ibrahim al-Ghazi isla markaana ahaa amiir ka dhashay Beesha Samaroon Jufadda Maxad case lafta Cismaan Muuse Maxamed Case (Abrayn ) Ahaana Amiirkii ciidammada Boqortooyadii Adal xilligii dagaalkii Abyssinian-Adal.

Xilligii gumaysiga ka hor

wax ka badal
 
Axmad Bin Abii Bakar, Amiirkii Harar iyo xulafadii Habr Awal

Haber Awal waxay leedahay taariikh ganacsi oo hodan ah inta badana waxaa ugu wacan lahaanshaha dekedda weyn ee soomaalida ee berbera, taas oo ahayd dekedda ugu weyn iyo degitaanka qabiilka Haber Awal xilligii hore ee casriga. Qabiilku wuxuu xiriir adag lalahaa imaarada Harar waxayna imaaradu ku hayeen ganacsatada Haber Awal maxkamadahooda si xushmad iyo qadarin leh Richard Burton isagoo xusaya saameynta ay ku leeyihiin maxkamada Amiir Axmed III bin Abu Bakr iyo wadahadal lala yeesho Vizier Mohammed.

Haber Awal gebi ahaanba waa dad hodan ah, inta badanna waxay ku mahadsan tahay ganacsiga ka soo gudbaya dekedda Berbera ee ku taal dhulka Ciise Muuse.

Sidan oo kale qabiilooyinka ku hareeraysan marinka waddanka ee ay maraan gawaarida waaweyn ama jidadka ganacsiga ayaa soo urursaday hanti badan, halka kuwa Ayal Axmed oo kale ah, ay nasiib u yeesheen inay yeeshan deked ay doorbiday Dabeecadda sida Berbera, si daabiici ah ugu dhaqsaha badan waxay noqotay taaji . [1]

 
Wadooyinka ganacsiga ee aada magaalada Berbera iyagoo wata 'Ayal Achmet' (Reer Axmed Nuux) oo ku yaal gudaha iyo hareeraha magaalada Berbera iyo qalcadda bari ee Siyara oo muuqata

Ganacsatada Habr Awal waxay xiriir ganacsi oo aad u ballaadhan la lahaayeen ganacsato Carab iyo Hindi ah oo ka kala yimid Carabiya iyo waddamada Hindiya sida ay u kala horreeyaan. Markay ganacsatadan ajanabiga ahi yimaaddeen Berbera iyo Bulaxaar si ay ganacsi u fuliyaan, waxaa jiray is afgarad wax ku ool ah oo salka ku haya nidaamka abbaanka (ilaalinta) ee u dhexeeya iyaga iyo dadka deegaanka ah ee Reer Yuunis Nuux (Ayyal Yuunis) iyo Axmed Nuux (Ayyal Axmed) oo ku abtirsada Sacad Musa, Haber Awal:

Tan ka hor, iyo ka hor degitaankii Ingriiska ee Cadan 1839, Ayyal Yuunis iyo Ayyal Ahmed abtirsiinyadooda Habr Awal waxay qabteen Berbera waxayna si wada jir ah u maareeyeen ganacsigooda, iyagoo la wadaagaya macaashka dhammaan macaamil ganacsi sida 'ilaaliyeyaal' (abans) ganacsato ajaanib ah oo ka kala yimid Carabiya iyo Hindiya. Markii lagu gudajiray dhiirrigelinta horumarka Cadan, barwaaqada dekedda ayaa si muuqata kor ugu kacday, Ayyal Yuunis oo tirad ahaan tiradooda ahayd ayaa eryay ehelladooda la tartamay oo ku dhawaaqay inay yihiin milkiileyaal ganacsi ee Berbera. Tani waxay horseeday isqabqabsi dhinac walba uu ka raadsado caawimaad dibadeed; Ayyal Axmed ee laga adkaaday wuxuu u jeestay Xaaji Shirmarke 'Cali iyo qabiilkiisa Haber Yuunis si ay u taageeraan. Taakulayntaan, waxay markaa awood u yeesheen inay dib isu taagaan oo ay cayriyaan Ayyal Yuunis oo u dhaqaaqay wadada yar ee waddada Bulaxaar, oo dhawr mayl u jirta galbeedka Berbera.

 
Sawirka Berbera, 1884

Kaliya maahan in Haber Awal ganacsato ajaanib ah ay ku soo dhoweeyaan dekedahooda, waxay sidoo kale howlgalo ganacsi ka sameyeen maraakiibtooda ilaa dekadaha Carabta. Badi ganacsatada Soomaaliyeed ee tagi jirtay Cadan iyo dekedaha kale ee Koonfurta Carabtu waxay kasoo jeedaan qabiilka Habr Awal. Waxay Harar iyo gudaha ka soo iibsadeen badeecooyin kala duwan oo cayriin ah iyagoo ku beddelaya badeecado la soo saaray. Intii ay joogeen, Habr Awal waxay kireysteen guryo iyaga u gaar ah waxayna shaqaalaysiiyeen addoommadoodii, halka qabaa'illada kale ee Soomaaliyeed ay u janjeeraan inay la joogaan eheladoodii hore looga sii aasaasay guud ahaan Gacanka.

Ganacsato. - Kuwani guud ahaan waxay ka tirsan yihiin qabiilka Haber Awal. Waxay ka keenaan Harrar iyo dalkii Galla, kafee, saffron (baastar), faan-maroodi (faan-maroodi), iyo baalal, iyagoo ka qaadaya zinc, naxaas, maro ballaadhan, iyo badeecado googoos ah. Waxay sii joogaan Cadan muddo ku dhow labaatan maalmood markiiba inta lagu jiro xilliga ganacsiga, oo soconaya illaa sagaal bilood, 'iyagoo afar safar gaaraya. Inta ay degan yihiin waxay kiraystaan guri, waxaana la socda qoysaskooda.

 
Wadada Bulaxaar

Gudaha, Haber Awal gawaarida ganacsiga (khafilada) waxay ahaayeen muuqaal soo noqnoqda marka loo eego koontooyinka casriga ee reer Yurub ee Jasiiradda Soomaaliya:

Markii aan ka soo ambabaxnay magaalada Hargeysa waxaan soo safarnay maylal badan oo aan soo marnay dhul qurux u eg oo baarkinka ah, oo nool oo shimbiro leh iyo haad hawd ah. Waxaan la kulanay khafilaadaha caadiga ah ee Soomaalida [gawaarida gawaadhida ka ganacsada] ee ragga Habr-Awal, iyagoo sita maqaarkooda, xanjo, subag, iyo qaxwaha dekeddeenna Bulhar, oo ku taal inta u dhexeysa Berbera iyo Saylac. [2]

Soomaalida ka soo jeeda gudaha qoto dheer, gaar ahaan kuwa ka soo jeeda Ogaadeenya, sidoo kale waxay hantidooda inteeda badan ka heleen ganacsatada Habr Awal oo ay ugu yeedheen "iidoor", oo ah masayr xamaasad leh oo macnaheedu yahay baayacmushtar ama ganacsade, tixraacna u ah dabeecada baayacmushtariga Habr Awal. waqtigaas. [3] Xeebta Habr Awal (inta badan Reer Axmed Nuux) waxay si joogto ah ugu shaqeysay sidii dillaaliin / dhex dhexaadinta beelaha Soomaaliyeed ee gudaha ee doonaya inay alaabtooda u qaadaan dekedaha Berbera iyo Bulhar:

Caadada ayaa ah Ayal Achmet (qabiilka Berbera) inuu u dhaqmo sidii dillaaliin, badiyaaana inta badan faa iidooyinka waxay ku dhagan yihiin gacmaha ninka dhexe. Ilaa iyo beryahan dambe Ogadayn waligeed ma aadin xeebta, laakiin waxay badeecada ku aamintay ganacsatada xeebaha.

Xannibaadda Berbera

wax ka badal

Markii Markab Ingiriis ah oo la odhan jiray Mary Anne uu isku dayey inuu ku xidho dekedda Berbera 1825 waa la weeraray oo xubno badan oo shaqaalaha ka mid ah ayaa xasuuqay Habr Awal. Jawaab ahaan Ciidanka Badda ee Boqortooyada waxay hirgeliyeen xannibaadda iyo xisaabaadka qaarkood waxay ka sheekeeyaan duqeyn magaalada ka dhacday. Qasimiyiintu waxay aad ugu firfircoonaayeen xag militari ahaan iyo dhaqaale ahaanba gacanka Cadmeed waxaana la siiyay inay dhacaan oo ay weeraraan maraakiibta ilaa galbeedka Mocha ee Badda Cas . Waxay xiriiryo badan oo ganacsi la lahaayeen Soomaalida, iyagoo hogaaminayey maraakiibta Ras Al Khaimah iyo Gacanka Beershiya inay si joogto ah uga qayb galaan carwooyinka ganacsiga ee Berbera iyo Saylac . Marka la fiiriyo sumcadda reer Qaasim ee burcad-badeednimada caanka ah, Isaaqa Suldaan Faarax iyo Xaaji Cali waxay qalinka u qoreen Suldaan bin Saqr Al Qasimi oo ay ku wargelinayaan xaaladda waxayna ka codsadeen inuu kala qayb galo dagaalka ay kula jiraan Ingiriiska. Si kastaba ha noqotee, Suldaanku wuu awoodi waayey inuu ka jawaabo ama gacan ka geysto yareynta xannibaadda maadaama ololihii Gacanka Beershiiya ee 1819 uu awood u waayey ciidankiisii. 1827 laba sano ka dib Ingriisku wuxuu kordhiyay yabooh si loo yareeyo xayiraada oo hakad galisay ganacsigii faa iidada badnaa ee Berbera iyada oo lagu badalayo heshiis ganacsi iyo 15,000 oo lacagta Isbaanishka ah oo ay bixinayaan hogaamiyeyaasha Habr Awal burburinta markabka iyo nolosha.

Xilligii Maxmiyadda Ingiriiska

wax ka badal

Beesha Haber Awal waxay hoos tagtay British Somaliland iyagoo saxiixay heshiis maxmiyadeed Boqortooyadii Ingiriiska markay ahayd 14 July 1884. Habr Awal wuxuu sii waday inuu heshiis ganacsi oo faa'iido leh la yeesho xiriirada shisheeye, inbadan oo kamid ah sidoo kale waxay kujireen xukunkii ingiriiska dalalkooda. Ingriisku wuxuu aasaasay caasimada maxmiyadda British Somaliland ee Berbera, laakiin markii dambe wuxuu caasimada u raray Hargeysa 1941

Garaadka iyo Salaadiinta Beesha Habr Awal

wax ka badal

Habr Awal waxay leeyihiin dhaqan soo jireen ah oo hogaamineed waxaana hogaamiya Suldaan ka tirsan garabka Axmed Cabdalla - beel aad u tiro badan oo Sacad Muusa ah oo inta badan degan dalka Itoobiya . Taariikh ahaan waxay doorbidaan inay adeegsadaan ereyga asalka ah ee Garaadka sida Warsangeli, labada qabiilba waxay tan iyo markaas bedeleen magaca cinwaanka oo loo bixiyay Suldaan in kastoo doorku isku mid yahay. Jeeday Awal Garaads urura lahaa nin ee xiliyada dagaalka iyo xallinayo murannada ka ballaaran leh beelaha kale buuxinta kaalinta sidii nabad kama dambaysta ah (nabadoon). Garaad Biniin kii ugu horreeyay waxaa loo caleemo saaray waqti la mid ah kii ugu horreeyay ee Habr Yunis Suldaan Diriiye Caynaasha, iyadoo labadan beelood ee waaweyn ay ka jabeen tababbarkii Ciidagale oo ah hoggaamiyeyaasha ballaadhan ee Isaaqa . Geeridiisa ka dib, Habr Awal ma uusan caleemo saarin Garaad cusub dhowr sano maadaama dadka dhaxalka u ah Biniin ay aad u yaraayeen, iyadoo Garaad Cabdalla la caleemo saaray markii uu qaangaaray. Dagaal ka dhaca xadka koonfureed ee dhulka Habr Awal si looga ilaaliyo qabiilka cadawgiisa iyo la dagaalanka weerarada. Hal dhacdo wuxuu si dirqi ah uga badbaaday weerar kadis ah oo Jidwaaq ah iyadoo Axmed Cabdalla uu si dhaqso leh isugu soo uruuriyay kuna qasbay duullaanka inay cararaan

Magaca Xukunka

Ka soo

Xukunka

Ilaa

1 Garaad Biniin ( Garaadkii ugu horeeyey )
2 Garaad Cabdalla Garaad Biniin
3 Garaad Askar Garaad Abdalla
4 Garaad Diiriiye Garaad Cabdalla
5 Suldaan Abdulrahman Garaad Diriiye
6 Suldaan Cabdillaahi Suldaan Cabdulraxman
7 Suldaan Cabdirisaaq Suldaan Cabdillaahi
8 Suldaan Xasan Suldaan Cabdillaahi
 
Mustaqbalka Garaad Askar waxaa la sawiray sanadkii 1895

Garaad Abdalla wuxuu shaqeynayey dhowr iyo toban sano, waxaana ku qaabilay saraakiil socdaal Ingriis ah oo ku dhoweyd xadka koonfureed ee maxmiyadda sanadkii 1894-tii oo ku saabsan ballaarinta Jeneraal Ras Makonen oo wakiil ka ahaa Menelik II . Garaad Cabdalla oo ay weheliyaan hogaamiyeyaal kale oo badan oo ka tirsan British Somaliland sida Sultan Deria Hassan iyo Sheikh Madar waxay ka walwalsanaayeen duulaanka ba'an ee ciidamada Xabashidu ku bartilmaameedsadeen magaalada sii kordheysa ee Hargeysa iyo nawaaxigeeda. Garaadka waxaa la soo xiriiray Makonen labo sano un kadib isagoo ka codsaday isaga iyo Habr Awal inay ku biiraan Boqortooyada Itoobiya laakiin waa laga diiday. Garaad Cabdalla waxaa u yimid Suldaanka Beesha Habr Yunis markii ay abaaro soo food saareen, Habr Yunis wuxuu codsaday in la helo ceelasha Habr Awal si ay u waraabiyaan. Cabdala wuu ogolaaday codsigii laakiin qaar ka mid ah beeshiisa ayaa u haystay inuu yahay mid deeqsi badan isla markaana caawiya Habr Yunis iyadoo la tixgalinayo ladnaanta kaydkooda. Dadkaas waxaa ugu weynaa Askartiisa oo 15 jir ah. Markii qaar ka mid ah xisbiga Habr Yunis ay biyo yimaadeen, Askar ayaa soo dhex galay ceelka dhexdiisa raggiina waxay u diideen inay galaan. Waxaa lagu canaantay nacasnimadiisa waxaana loo sheegay inuu gees u leexdo oo uu adeeco rabitaanka aabihiis. Askar xanaaqsan ayaa toorey la dhacay ninka canaantay dagaalna wuxuu ku sigtay inuu ka bilowdo falkan.

Baardheer Habr Awal oo caaqil ah kana yimid Bulhar oo lagu magacaabo Aami ayaa istaagay oo gabay tiriyay

Erayada aad u tiro badan ayaa durba laga hadlay Yuunis ereyadiisa nacasnimada ah
Laakiin xukunka xaqa ahu wuxuu kuugu daahirsanaan doonaa sidii caadadii hore, oo nabad iyo sida buur oo kale u keenaysa
Dad aad kuugu dhow ayaa ku dhuunta dadka, cadaawayaashaada, laga soo bilaabo waqtiyadii hore ee xuska colaada
Haddii waqtigu yimaado markii aad ku indho beeshay khilaafku, ma ixtiraami lahayd
Si hagar la’aan ah, si kedis ah ayey kugu soo dul degeen
Dhamaan qabiilooyinka cadawga ah waxay maqleen warkaaga muranka ah
Sida gorgorrada oo kale, dhammaantood hunguriga ayey ka eegaan hilibkaaga!
 
Dagaalyahanada beesha Habr Awal

Dhinacyadiina waxaa taabtay hadalladiisii waxayna dhex-dhexaadiyeen khilaafkoodii. Garaad Cabdalla wuxuu gacantiisa siiyay mid ka mid ah gabdhihiisa gabyaaga si loogu abaalmariyo dadaalkiisa. Geeridii Cabdalla ka dib, wiilkiisii ugu weynaa ee Askar ayaa ka dambeeyay isaga oo noqday Garaad. Askar wuxuu ahaa nin fardooley ah oo xirfad leh wuxuuna la dagaalamay qaybaha koonfureed ee qabiilka kana soo horjeeday Dervishkii bilaabay duulaanka Habr Awal iyo qabiilooyinka kale ee gobolka. Sheekh Madar wuxuu isu keenay qaybaha waqooyi ee Habr Awal kuwaas oo ka duwan Ahmed Abdalla iyo in yar oo kale, oo inta badan deganaa xuduudaha British Somaliland . Geeridii Askaar kadib walaalkii ka yaraa ee Diriiye wuxuu qaatay garaadka Garaadka oo wuxuu kaga duwanaa walaalkiis iyo aabihiis inuu aad diirada u saaro tabashooyinka bulshada Habr Awal maadaama mudo nabada ay dhowdahay kadib guuldaradii Dervishes, hoos u dhigida baahida dagaalka. . Diriiye waxaa la soo dersay loolan is barbar socda oo kaalintiisa ah sida Garaad iyo Habr Awal oo gadaashiisa isugu soo ururay oo iska caabiyey ninka iska dhigaya.

Markii ugu dambaysay dhimashadii Diriiye, wiilkiisa Cabdulraxman ayaa la caleemo saaray oo wuxuu ahaa hoggaamiyihii ugu horreeyay ee Habr Awal ee isu muujiya sida 'Suldaan' halkii uu ka ahaan lahaa Garaadka. Abdulrahman wuxuu aad ula mid ahaa aabihiis hase yeeshe wuxuu aad ugu firfircoonaa arrimaha maxmiyada. Markii Ciidagale isku dayay inuu weeraro Ciise Muusa, wiil uu dhalay Habr Yunis Sultan ayaa ku soo biiray duulaanka markii la eryanayay ragii duulaanka ahaa waa la dilay. Suldaanka Beesha Habr Yunis wuxuu u yimid C / Raxmaan si uu u xaliyo khilaafka wuxuuna rabey inuu ku qasbo Issa Musa inuu bixiyo magta wiilka Suldaanka. Sida ku cad xeer- dhaqameedka Soomaalida soo celinta lama bixiyo markii mid la dilo isdifaacid. Sidaa darteed Ciise Muusa wuu diiday oo gaashaan buufintooda ku sameeyay isagoo diidaya xukunka Abdulrahman.

Cismaan Haariyey oo hayb aahan kasoo jeedey ciise muuse ‘ abokor ciise ayaa abwaanku istaagey oo tiriyey geeraarka soo socda oo uu ku cadeynayo ixtiraamkiisa laakiin uusan ku raacsaneyn Suldaan Abdulrahman. Intaa ka dib Ciise Muusa wuu bixi lahaa oo wuxuu sii ambaqaadi doonaa inuu caleemo saaro Suldaankoodii ugu horeeyay, Suldaan Kooshin sanadkii 1949 isagoo xusayay madaxbanaanidooda walaalahooda weyn ee Sacad Musa.

Ninka Qaaliya joogee
Ka qoteysta hadhuudhkiyo
Ninka geeri qodaayiyo
Ka qasaalaya geela
Suldaanaw bal qiyaasoo
Wax ma qaybsan karaan?
Suldaanow kuma caayin
Ku canaannana maayo
Ceebna kuu gudi maayo
Calafna kaa sugi maayo
Cuudkii aannu ku siinniyo
Cadradii gabadhiinna
Marnaba kaa celin maayo
Ceynkaagaa rag ahaayoon
Caleentii boqor saarray baa
Cuurkii Muuse Subeer
Aakhiro u celinaaya

The man who stands in wealth
Who harvests the millet
The man who’s digging for death
And the ones looking after the camels
Oh Suldaan think about it
Can they agree?
Oh Suldaan I have not insulted you
And I am not reprimanding you
I am not compensating you for shame
I expect no wealth from you
The respect we give you
The beautiful young women
We will never take back from you
Men who were like you
Who we put leaves on as king
Are keeping back
The Muuse Subeer people

—Cismaan Haayirey Suldaanow Kuma Caayin[4]

Sannadkii 1955-kii, Sultan Abdulrahman Deria wuxuu xubin ka ahaa 4 wafdi oo isugu jiray siyaasiyiin iyo salaadiin u tagay London, Boqortooyada Ingiriiska . Hadafkoodu wuxuu ahaa inay codsadaan oo ay cadaadis ku saaraan Dowladda Ingiriiska soo celinta dhulkii lumay ee loo yaqaanay 'Haud Reserve Area' oo la siiyay Boqortooyada Itoobiya intii lagu jiray heshiiskii Anglo Ethiopian ee 1954.

 
Salaadiinta Abdulrahman Deria iyo Cabdillaahi Deria oo ku sugnaa London, 1955

Siyaasadaha Imperial iyo Nationalism ee Gobonimada Somaliland, 1954-1960, Taariikhyahan Jaamac Maxamed ayaa qoray:

NUF waxay u ololeysay soo celinta dhulalka Somaliland iyo dibeddaba. Tusaale ahaan, bishii Maarso 1955, wafdi ka kooban Michael Mariano, Abokor Xaaji Faarax iyo Cabdi Daahir ayaa aaday magaalada Muqdisho si ay ugu guuleystaan taageerada iyo wada shaqeynta kooxaha wadaniyiinta ah ee Soomaaliya. Iyo bishii Febraayo iyo May 1955 wefdi kale oo ka kooban laba Suldaan oo dhaqameed ah ( Suldaan Cabdillaahi Suldaan Deria, iyo Suldaan Abdulraxman Suldaan Deria), iyo laba siyaasi oo qunyar socod ah oo wax ku soo bartay Galbeedka (Michael Mariano, Cabdiraxmaan Cali Maxamed Dubeh) ayaa booqday London iyo New York. Intii ay ku guda jireen socdaalkooda London, waxay si rasmi ah ula kulmeen oo ay kala hadleen arinta Xoghayaha Arimaha Gumeysiga ee Alan Lennox-Boyd. Waxay u sheegeen Lennox-Boyd heshiisyadii Ingiriiska iyo Soomaaliya ee 1885-kii. Heshiisyada dhexdooda, Michael Mariano wuxuu sheegay, Dowladda Ingiriiska 'ma aysan qaadin waligeed inay dhiibto, iibiso, amaahda ama haddii kale wax ku siiso shaqo, marka laga reebo Dowladda Ingiriiska, qayb kasta oo ka mid ah dhulka ay iyagu deggan yihiin ama ay iyagu gacanta ku hayaan'. Laakiin hadda dadka Soomaaliyeed 'waxay maqleen in dhulkooda la siinayo Itoobiya iyada oo loo marayo heshiiskii Anglo-Ethiopia ee 1897'. Si kastaba ha noqotee, heshiiskaas wuxuu 'khilaaf ka taagnaa' heshiisyadii Ingiriiska iyo Soomaaliya 'kaasoo mudnaanta laga siiyay' 1897-kii heshiiskii Anglo-Ethiopia [. ] Dawladda Ingiriisku 'way ka xoog badatay awoodeeda markay dhammeysay heshiiskii 1897 iyo ... heshiiska 1897 kuma xirna qabiilooyinka.' Suldaan Cabdillaahi waxa kale oo uu intaas ku daray in heshiiskii 1954 uu ahaa 'naxdin weyn oo ku dhacday dadka Soomaaliyeed' maadaama aan loo sheegin wadahadallada, iyo tan iyo markii ay dawladda Ingiriisku maamushay aagga ilaa 1941. Ergooyinku waxay codsadeen, sida uu yiri Suldaan Abdulrahman, dib u dhigista dhaqangelinta heshiiska si 'loo siiyo wafdiga waqti ay dacwaddooda ugu gudbiyaan' baarlamaanka iyo hay'adaha caalamiga ah.

Dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya iyo Dhaqdhaqaaqii Qaranka Soomaaliyeed

wax ka badal

Ururkii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed ee (SNM) wuxuu ahaa koox fallaago ah 1980- 1990kii. SNM markay ahayd 1981 aasaaskeedii London waxay u doorteen Axmed Maxamed Gulaid oo ka soo jeeda qabiilka Habr Awal inuu noqdo gudoomiyahoodii ugu horeeyey, kaasoo sheegay in ujeedada cad ee kooxdu ahayd inay afgembiyaan taliskii militariga ee Siyaad Barre . [5] SNM waxay ka soo ururisay saldhigii ugu weynaa ee ay ka taageertay xubnaha beesha Isaaq, kuwaas oo aasaasay isla markaana taageeray dhaqdhaqaaqa iyagoo ka jawaabaya sanado faquuqa nidaamsan ee ay ku timid dawladii Siyaad Barre.

Xubnaha Beesha Habr Awal waxay ka koobnaayeen qayb lixaad leh hogaamiyayaashii iyo askartii SNM. Taliyayaasha Habr Awal waxay fuliyeen howlgalo badan oo guuleystey oo horseeday guushii ugu weyneyd ee kooxda iyo burburkii taliskii Siyaad Barre.

Galbeedka Somaliland, kooxdani waxay si mug leh uga dhex muuqatay qaybta 99 ee Dhaqdhaqaaqa Wadaniga Soomaaliyeed oo lagu aasaasay magaalada Gabilay iyadoo inta badan qeybaha kala duwan ee ciidamada ay ka kooban yihiin maleeshiyooyin ka soo jeeda deegaanka Jibriil Abokor oo ka tirsan beesha Sacad Muuse. Habr Awal oo xukuma gobolka gabiley . Qaybta 99-aad waxaa taliye u ahaa Jeneraal Maxamed Xasan C / laahi (Jidhif) oo ka tirsan Jibriil Abokor oo si guul leh u qabsaday gobolka Awdal isla markaana gabi ahaanba tirtiray joogitaankii ciidamadii Qaranka Soomaaliyeed ee ku sugnaa gudaha Gabiley iyo Awdal kuna qasbay dadka deegaanka Gadabuursi ee degen gobolka Awdal inay u ballanqaadaan daacadnimo Somaliland . Isaga oo ahaa taliyihii qaybta 99, General Mohamed Hasan Abdullahi (Jidhif) waxa kale oo uu Saldhig Milatari ka sameeyey Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Somaliyeed magaalada Saylac halkaas oo ay SNM qabsatay gobolka Awdal muddo 4 sano ah isla markaana ay si guul leh uga adkaadeen isku daygii maleeshiyooyinkii USF ee daacadda u ahaa Jabuuti oo isku dayey inay ka faa'iideystaan. ee dhicitaankii Dowladii Milatariga ee Siyaad Bare 1991 kuna darsatay magaalada Saylac .

Badhtamaha Somaliland, Muuse Biixi Cabdi iyo qaybtiisa Xuseen Abokor ee ka tirsan Sacad Muuse oo ka mid ah beelweynta Habr Awal waxay si guul leh uga xoreeyeen Hargeysa maamulkii shuuciga ahaa ee naxariis darada ahaa waxayna door muhiim ah ka ciyaareen SNM halka ay ka xoreeyeen Hargeysa iyo Faraweyne . Isla mar ahaantaana, Qaybta Ciise Muuse ee uu hoggaamiyo Korneyl Ibraahim Dhagaweyne waxay xoreeyeen dekedda istiraatiijiga ah ee Berbera iyo magaalada taariikhiga ah ee Sheekh . Kadib aasaaskii Somaliland 1991. Ganacsatada Habr Awal ayaa maalgeliyey lacagtii ugu badnayd halkaas oo ay ugu deeqeen malaayiin doollar si ay uga helaan halgamayaashii SNM raashin, agab iyo qalab darajooyin milatari ah. Magaalooyinka ganacsiga ee Habr Awal sida Berbera iyo Wajaale waa halka laga helo hubka ugu badan ee laga soo waariday iyada oo maalqabeenada Habr Awal ee ganacsatada ah ay ciidamadii SNM u suurto gashay inay helaan hub ku filan.

Beesha Habr Awal waxay door laxaad leh la qaadatay SNM waxayna ka mid ahaayeen aasaasayaashii la qadarin jiray. Waxay sidoo kale dhisay Somaliland hay'adaha siyaasadeed 's dhulka hoostiisa xeerka aaya madaxweynaha 2aad Somaliland ee Muhammad Haji Ibrahim Cigaal . Muddadii 9-ka sano ahayd ee uu Madaxweynaha ka ahaa Somaliland, Cigaal wuxuu ku guuleystey inuu hub ka dhigis ku sameeyo kooxaha kacdoonka maxalliga ah, dejiyey dhaqaalaha gobolka waqooyi-galbeed ee Somaliland, iyo inuu xiriir ganacsi oo aan rasmi ahayn la yeesho dalalka shisheeye. Waxa kale oo uu soo bandhigay shilinka Somaliland, baasaboor iyo calan cusub oo dib loo naqshadeeyay . Intaa waxaa dheer, Cigaal abuuray Hubaysan Somaliland Ciidamada, ugu waxtarka badan Soomaali ciidamada qalabka sida tan lakal oo ka mid ah Ciidamada Qaranka Soomaaliya ee 1991

List of caan jeeday Awal SNM Taliyeyaasha ( Mujahids ).

  • Kornayl Cabdilaahi Askar Barkhad
  • Cabdikariim Xaashi Cilmi
  • Adan Dhamah
  • Aadan Shiine
  • Axmed Jaamac Sabban (Janan Oogo)
  • Axmed Maxamed Gulaid
  • Axmed Dhagax
  • Axmed Ibraahim (Raage Bidaar)
  • Axmed Golhaye
  • Ahmed Mohamed Hasan (Ahmed Japan)
  • Cali Gurey
  • General Cali Xuseen Cabdi
  • korneyl maxamud wadaad
  • Korneyl Xasan Yoonis Habane
  • Gen haybe Axmed Guure (Haybe Laambad)
  • Xaamud Ibraahim yaasin’sabanle’
  • Professor Ibrahim Meygaag Samatar
  • Ibraahim Dhagaxweyne
  • Sheekh Ibraahim Madar
  • Maxamed Cilmi Samatar Galan
  • Jeneraal Maxamed Xasan C / laahi (Jidhif)
  • Maxamed Xaashi Cilmi
  • Maxamed Xasan (Gacmo Dheere)
  • Kornayl Cumar tooray
  • Mahdi Cali Faarax
  • Kornayl Muuse Biixi Cabdi
  • Sheekh Yuusuf Cali Sheekh Madar
  • Yaxye Xaaji Ibraahim
  • korneyl cawil haad qadiye
  • Korneyl maxamed uraaga ‘ride’
  • korneyl Talaata codle
  • cabdilaahi cuddo
  • muj Garwaaf
  • muj jaamac dhidaro
  • muj jaale diid
  • muj ciise curaagte

Geed Qabiil iyo Nasab

wax ka badal

Beesha Isaaq-reeraha, qabaa'ilka ka kooban qaybaha waxaa loo qaybiyaa laba qaybood oo minka ah, sida ku cad abtirsiinta. Qeybta koowaad waxay u dhaxeysaa faracyadan ay ka dhasheen wiilasha Sheekh Isxaaq haweeney reer Harari ah - oo ah Habr Xabuusheed - iyo kuwa ku abtirsada wiilasha reer Sheekh Isxaaq oo ay dhashay haweeney Soomaali ah oo ka soo jeeda Beesha Magaadle ee Dir - Habr Magaadle. Xaqiiqdii, inta badan qabiilooyinka ugu waaweyn ee reeraha-qoysku waa dhab ahaan isbahaysiyo ilmo-galeenka sidaa darteedna magaca "Habr" oo macno ahaan u leh Soomaaliga qadiimiga ah "hooyo". Tan waxaa lagu muujiyey qaab-dhismeedka soo socda ee qabiilka. [6] Falanqaynta DNA-da ee xubnaha Habr Awal ee degan Jabuuti waxay ogaadeen in dhamaan shakhsiyaadka ay ka tirsanyihiin bayaan-hoosaadka EV32 ee Y-DNA E1b1b aabbaha haplogroup.

Geed qoys oo kooban oo ka mid ah qabiilooyinka waaweyn ee Habr Awal ayaa lagu soo bandhigay halkan hoose. [7]

 
Naagtii Habr Awal ee reer Berbera, 1884
  • Sheekh Isxaaq Bin Axmed Al Haashimi (Sheekh Isxaaq)
    • Habr Jeclo
      • Axmed (Tol-Ja'lo)
      • Muuse (Habr Jeclo)
      • Ibrahiim (Sanbuur)
      • Muxammad ('Ibraan)
    • Habr Magaadle
      • Ismaaciil (Garxajis)
        • Habar Yonis
        • Ciidagale
      • Ayuub
      • Muxammad (Arap)
      • Cabdiraxmaan ( Subeer awal )

Sacad Muuse

wax ka badal
  • Sacad Muse
          • Abdirahman Sa'ad
          • Abdalla Sa'ad
          • Hassan Sa'ad
            • Abdalla Hassan
          • Isaaq Sa'ad
            • Makahil
              • Nuh Makahil
              • Abokor Makahil
              • Cumar Makahil
              • Mohammed Makahil
              • Hassan Makahil
                • Ali Hassan
                • Jibril Hassan
                • Rooble Hassan
                • Osman Hassan
              • Mohammed Isaaq (Abbas)
              • Isse Isaaq (Ciise Carab)
              • Musa (Ase) Isaaq
              • Yeesif Isaaq
              • Abokor Isaaq
                • Ugaadh Abokor (Ugaadhyahan)
                • Abdalla Abokor
                • Hussein Abokor
                  • Osman Hussein (Cismaannada)
                  • Jibril Hussein
                    • Ismail Jibril
                      • Nuh Ismail
                        • Yunis Nuh (Reer Yunis Nuh)
                          • Shirdoon Yonis (Reer Shirdoon)
                          • Hoosh Yonis (Reer Hoosh)
                          • Gadid Yonis (Reer Gadid)
                          • Mohammed Yonis
                        • Ahmed Nuh (Reer Ahmed Nuh)
                      • Said Ismail
                        • Abdalla Said
                          • Samatar Abdalla (Reer Samatar)
                          • Abane Abdalla (Reer Abane)
                          • Ahmed Abdalla (Reer Ahmed Abdalla)
                      • Abdalla Ismail
                      • Ali Ismail
                      • Idris Ismail (Bah Gobo)
                      • Muhumed Ismail (Waran'ad)
                      • Yonis Ismail (Bah Gobo)
                      • Yusuf Ismail
                • Jibril Abokor
                  • Adan Jibril (Bahaabar Adan)
                  • Ali Jibril
                    • Omar Ali
                      • Abeeb Omar (Baha Omar)
                      • Abtidon Omar (Baha Omar)
                      • Adan Omar
                      • Hussein Qawa Omar (Baha Omar)
                      • Sahal Omar (Baha Omar)
                      • Yonis Omar (Dugeh)
                      • Ismail Omar
                        • Barre Ismail
                          • Hareed Barre (Reer Hareed)
                        • Dalal Ismail (Reer Dalal)
                        • Geedi Ismail 'Gheedi Shide' (Baha Omar)
                        • Hoosh Ismail (Baha Omar)
                        • Higgis Ismail
                        • Idris Ismail
                        • Ollow Ismail
                        • Samatar Ismail
                        • Qayaad Ismail (Baha Omar)
                  • Hassan Jibril
                  • Mohamed Jibril (Deriyahan)
                  • Yonis Jibril (Reer Yonis)
                    • Muuse Yonis
                      • Cabdi Muse Yonis
                    • Caraale yonis
                    • Caynaashe Yonis
                    • Urkurag Yonis
                      • Adan Urkurag
                        • Omar Adan
                        • Ali Adan
                        • Ahmed Adan

Ciise Muuse

wax ka badal
          • Aadan Ciise
            • Jibriil Aadan
              • Mohamoud Jibril
              • Xasan Jibriil
              • Ibraahim Jibriil
              • Ismaaciil Jibriil
          • Abokor Ciise
            • Hasan Abokor
              • Balle Hasan
              • Muse Hasan
          • Idarys Ciise
            • cabdi waadhor
              • reer daahir
              • reer hayaan
            • Cali waadhor
          • Maxamed Ciise
            • Mukhtaar Maxamed
            • Xasan Maxamed
              • Jibriil Maxamed
                • Cumar Jibriil
                • Abokor Jibriil
                • Yoonis Jibriil
                • Muuse Jibril
                  • Cali Muuse
                    • Sahal Ali (Reer Sahal)
                    • Wacays Cali (Reer Wacays)
                    • Abane Ali (Reer Abane)
                    • Haduu Cali lahaa (Reer Had)
                    • Xildid Cali (Reer Hildid)
              • Cabdiraxmaan Muuse
              • Abdulle Muuse
                • Cabdalle Cabdulle (Cabdalle Qoyan)
                • Xasan Cabdulle
                  • Axmed Xasan (Dhogori)
                  • Deriyahan Xasan

Tirooyin caan ah oo saameyn ku leh

wax ka badal
  • British afar jeer ku guuleystay billadaha dahabka Olombikada iyo orodyahanka ugu quruxda badan taariikhda ciyaaraha fudud ee Ingiriiska.]]
  • weriye-qoraa Soomaali-British ah; Wariyihii hore ee BBC arrimaha adduunka; u raray qoraal cusub oo ku soo baxay Al Jazeera English sanadkii 2006; laga bilaabo sanadka 2017 waxaa leh ITV News]]

Beeshu waxay soo saartay qaar ka mid ah shakhsiyaadka ugu caansan uguna saameynta badan taariikhda Soomaalida, kuwaas oo hoos ku taxan:

  • Suldaan Cismaan Suldaan Cali Kooshin, oo ah suldaanka guud ee guud ee maanta beelaha Ciise Musse .
  • Cabdillaahi Suldaan Maxamed Timacade, oo loo yaqaan "Timacade", oo ah gabyaa caan ah xilliyadii ka hor iyo ka dib gumeystihii
  • Abdulrahim Abby Farah, Kaaliyaha Xoghayaha-Guud ee Qaramada Midoobay 1979–1990 iyo Wakiilka Joogtada ah ee Jamhuuriyadda Soomaaliya u fadhiya Qaramada Midoobay 1965–1972.
  • Abdurrahman Mahmoud Aidiid, Waa Duqa hada ee Caasimada Hargeysa, caasimada Jamhuuriyadda Somaliland .
  • Cabdishakuur Ciddin Waa Duqa hadda ee magaalo-madaxda Berbera ee Saaxil, Gobolka Somaliland .
  • Abdul Majid Hussein, Dhaqaaleyahan, Wakiilkii hore ee Joogtada ahaa ee Ethiopia u fadhiyey Qaramada Midoobay, 2001-2004. Hogaamiyihii xisbiga Ethiopian Somali Democratic League (ESDL) ee deegaanka Soomaalida Itoobiya intii u dhaxeysay 1995-2001.
  • Axmed Maxamed Gulaid, wuxuu ka mid ahaa aasaasayaashii Ururkii Dhaqdhaqaaqa Waddaniga Soomaaliyeed, wuxuuna ahaa qofkii ugu horreeyay ee loo doorto guddoomiyaha ururka Oktoobar 1981.
  • Axmad Girri bin Xusain, lammaanaha midig ee Ahmad ibn Ibrahim al-Ghazi ( Ahmed Guray ) iyo jeneraal sare oo reer Adal ah oo hogaamiya ciidan fara badan oo ka dhan ah boqortooyadii Abasiiniya .
  • Axmed Xasan Cawke, Suugaanyahan Soomaaliyeed oo weriye ah oo idaacadda ka hadla. Wuxuu ahaa ruug-caddaa ka tirsanaa BBC World Service, Codka Mareykanka, TV-ga Qaranka Somaliland, Telefishanka Horn Cable, Radio Muqdisho iyo Universal TV sidoo kale wuxuu ahaa afhayeenkii madaxweynihii hore ee Siyaad Barre xilligii dowladdii Milatariga ahayd . [8]
  • Axmed Yuusuf Yaasiin, wuxuu ahaa Madaxweyne-ku-xigeenka Somaliland intii u dhexaysay 2002 ilaa 2010. iyo Guddoomiyihii Labaad ee xisbiga UDUB.
  • Cali Cabdi Faarax, Wasiirkii hore ee Isgaarsiinta iyo Dhaqanka ee Jabuuti
  • Ali Feiruz, ayaa ku dabaaldegay fanaaninta Soomaaliyeed ee Jabuuti iyo Soomaaliya
  • Gaarriye (wuxuu dhashay Maxamed Xaashi Dhamac), abwaan caan ah oo curiyay mid ka mid ah gabayada ugu caansan af soomaaliga ee ku saabsan mowduuca dib u heshiisiinta, "Hagarlaawe".
  • Hussain Bisad, waa mid ka mid ah ragga adduunka ugu dheer, waa 2.32 m (7 ft 7 1⁄2 gudaha). Wuxuu leeyahay taako gacmeedka ugu weyn ee qof nool.
  • Ibraahim Dheere, Waxaa loo tixgeliyaa inuu yahay bilyaneerkii ugu horreeyay ee Soomaaliyeed iyo qof Soomaali ah oo adduunka ugu taajirsan oo hantidiisa lagu qiyaasay 1.8 bilyan oo Doollarka Mareykanka ah. [9]
  • Ismaaciil Axmed, milkiilaha iyo agaasimaha guud ee WorldRemit oo ka mid ah shirkadaha xawaaladaha ugu xawliga badan adduunka, waxaana loo arkaa ninka 7aad ee ugu saameynta badan Britain. [10]
  • Muxammad Xaaji Ibraahim Cigaal, oo ah siyaasi halyeey Soomaaliyeed . Raiiselwasaarihi ugu horeeyey ee Soomaaliya : 1960, 1967 - 1969. Madaxweynaha Somaliland, 1993–2002.
  • Mohammed Abdillahi Kahin 'Ogsadey', oo ah maalqabeen ganacsade Soomaaliyeed ah kuna nool dalka Itoobiya, halkaas oo uu ka aasaasay MAO Harar Horse, oo ah shirkaddii ugu horreysay ee Afrikaan ah ee dhoofisa kafeega isla markaana uruurisay hanti ku dhow $ 3 Billion oo Birta Itoobiya ah .
  • Maxamed Cabdullaahi Oomaar, wasiirkii hore ee arrimaha dibadda Soomaaliya
  • Maxamed Xasan C / laahi, oo hore u ahaa Madaxa Shaqaalaha ee Ciidamada Qalabka Sida ee Somaliland
  • British afar jeer ku guuleystay billadaha dahabka Olombikada iyo orodyahanka ugu quruxda badan taariikhda ciyaaraha fudud ee Ingiriiska. Waxaa sidoo kale loo tixgeliyaa inuu yahay orodyahanka adduunka ugu wanaagsan ee maaratoonka.
  • Cabdi Haybe Laampad Ruug-caddaa Majaajiliiste Soomaaliyeed oo ka mid ah majaajiliistayaasha Soomaaliyeed ee abid ugu wanaagsanaa.
  • Maxamed Cumar Carte, Raiisul Wasaare kuxigeenkii hore ee Soomaaliya.
  • Muxammad Xawaadle Madar, Raiisul wasaarihii hore ee Soomaaliya intii u dhaxeysay 3-dii Sebtember 1990-kii illaa 24-kii Janaayo 1991
  • Muuse Biixi Cabdi, sarkaal hore oo militari ah wuxuu soo qabtay Gaashaanle Sare ee Ciidanka Cirka Soomaaliya iyo tan iyo bishii Diseembar 2017. Madaxweynaha Hada Jira Somaliland .
  • Nuux Ismaaciil Taani, oo hadda ah Taliyaha Shaqaalaha ee Ciidamada Qalabka Sida ee Somaliland
  • Soomaali-British ah; Wariyihii hore ee BBC arrimaha adduunka; u raray qoraal cusub oo ku soo baxay Al Jazeera English sanadkii 2006; laga bilaabo sanadka 2017 waxaa leh ITV News
  • Umar Arteh Ghalib, Raiisel Wasaarihii hore ee Soomaaliya, 1991–1993; wuxuu keenay Soomaaliya Jaamacadda Carabta 1974 xilligii uu ahaa Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Soomaaliya, 1969-1977; madaxweynihii hore ee Golaha Amniga ee Qaramada Midoobay; macalin iyo abwaan
  • Sheekh Madar Axmed Shirwac, oo lagu tiriyey koritaankii hore ee Hargeysa

Tixraacyo

wax ka badal
  1. ↑ British Somaliland, by Ralph Evelyn Drake-Brockman, p. 36
  2. ↑ 'Twixt sirdar & Menelik: an account of a year's expedition from Zeila to Cairo, p. 18, 1901
  3. ↑ Somali Poetry, Lewis & Adrzejewski, 1964, pp. 111–115
  4. ↑ War and Peace: An Anthology of Somali literature, p.86
  5. ↑ Helen Chapin Metz, Somalia: a country study, Volume 550, Issues 86-993, (The Division: 1993), p.xxviii.
  6. ↑ I. M. Lewis, A pastoral democracy: a study of pastoralism and politics among the Northern Somali of the Horn of Africa, (LIT Verlag Münster: 1999), p. 157.
  7. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2021-03-07. Soo qaatay 2021-01-16.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  8. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2018-02-16. Soo qaatay 2021-01-16.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  9. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2018-01-24. Soo qaatay 2021-01-16.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  10. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2019-11-02. Soo qaatay 2021-01-16.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
Waxaa laga keenay "https://so.wikipedia.org/w/index.php?title=Haber_Awal&oldid=269671"