Wikipedia

Kacbada

Kacbada waa qiblada muslimiinta ee u jeestaan markay tukanayaan kuna dawaafaan xiliga Xajka waana dhismihii ugu horeeyay ee dhulka laga dhiso sida ay Diinta islaamka qabto[1] marka laga hadlayo Kacbada waxaa qasab ah in laga hadlo Masjidul-xaraam waayo waxay ku taalaa Kacbada Masjidul-xaraam dhaxdiisa ayadoo taariikhda masjidka ka bilaabanayso taariikhda Kacbada sharfoon[2]. siduu Islaamka qabo. Kacbada markii hore Malaa'igtaa dhistay Nebi Aadan hortii. magacyada Kacbada waxaa ka mid ah Baytul-xaraam waayo Alle ayaa ka xarimay in dhiig lagu daadshu dhaxdiisa, waxayna ka dhigantahay meesha dhulka dushiisa ugu sharafta badan[3] sida Quraanka kariimka ku cad (إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِّلْعَالَمِينَ (سورة آل عمران، الآية 96

Kacabada
Kacbada

wuxuu muslimku qabaa in Alaah faray Nebi Ibraahiim iyo wiilkisa Nebi Ismaaciil inay dib saro ugu qadaan Kacbada tiirarkeeda sida Quraanka kariimka ku cad

وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ القَوَاعِدَ مِنَ البَيْتِ وَإِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ العَلِيمُ ﴾‏(‏ البقرة‏:127)‏)


Alle ayaa faray Nebi Ibraahiim in dadka faro Kacbada u soo Xajiyaan sida Quraanka kariimka ku cad (وَأَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيق) (سورة الحج 27)

Kacbada waxay ku taalaa bartamaha Masjidul-xaraam wanaa dhimo weyn oo joogiisa dhanyahay 15.mitir balaca dhankeeda irida ahna 12.mitir, halaka balaca dhanka gadaal ee dhanka masharaafta10.mitir yahay qaabkeedana u eg yahay dhagax weyn oo afar gees ah oo saro u qaadan[4]. waagii Nebi Ismaaciil c.s. wuxuu dhamaa dhirirka joogeda 9 dhudhun oo saanqaaf la'aan ah iyo irid iska banaan. ilaa uu ka yimid Tubbac oo saaray saanqaaf kadibna Cabdi mudalib oo u sameeyay ilabaab bir ah oo leh gaanjo Dahab ah wuxxuna ahaa qofkii ugu horeyay oo Kacbada Dahab ku xardha[5]


Magacaabida Kacbada

wax ka badal

Kacbo waxa loola jeedo afka carabiga

wax ka badal
  • Kacbo waa magac carabi ah waxaana loola jeeda afar gees waayo Kacabada waa dhismo afar gees oo kale ah

Magacyada Quraanka ku jira ee Kacbada leedahay

wax ka badal
  • Al-kacbah يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَأَنتُمْ حُرُمٌ وَمَن قَتَلَهُ مِنكُم مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاءٌ مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْ هَدْيًا بَالِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاكِينَ أَوْ عَدْلُ ذَلِكَ صِيَامًا لِّيَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ عَفَا اللَّـهُ عَمَّا سَلَفَ وَمَنْ عَادَ فَيَنتَقِمُ اللَّـهُ مِنْهُ وَاللَّـهُ عَزِيزٌ ذُو انتِقَامٍ)سورة المائدة ﴿٩٥
  • Al-bayt (وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ ﴿سورة البقرة١٢٥
  • Al-baytul muxaram (رَبَّنا إِنّي أَسكَنتُ مِن ذُرِّيَّتي بِوادٍ غَيرِ ذي زَرعٍ عِندَ بَيتِكَ المُحَرَّمِ رَبَّنا لِيُقيمُوا الصَّلاةَ فَاجعَل أَفئِدَةً مِنَ النّاسِ تَهوي إِلَيهِم وَارزُقهُم مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُم يَشكُرونَ ﴿٣٧سورة إبراهيم
  • Baytul catiiq (ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ (سورة الحج، الآية 29)

Kacbada halkee dhacdo

wax ka badal
 
Kacbada waa dhismaha madow ee bartanka ku yaala, dhismaha ku hareeresan waa masjidul-xaraam


Dhisidii Kacbada

wax ka badal

waxay ka bilaabantaa taariikhda dhisida Masjidul-xaraam goortii la dhisay Kacbada sharafta leh. sidaan horay ugu soo sheegnay Kacbada waxaa dhisay Malaa'igta balse waxaa burburiyay Duufaantii Nebi Nuuxc.s kadib waxaa dib u dhisay Nebi Ibraahiim iyo wiilkiisii Nebi Ismaaciil sida Quraanka Kariimka وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَإِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿١٢٧ markaa buu ka keenay Malku jibriil c.s Dhagaxa Madow Jannada mana aheyn madow balse wuu cadaa cadaan dhalaaleysa (xijrul aswad) abalse waxaa madow ka dhiga danbiga mushrukiinta sida xadiis nabiga laga wariyay leeyahay «الحجر الأسود من الجنة وكان أشد بياضاً من الثلج حتى سودته خطايا أهل الشرك».[8]

Dhisidii Qureysh ee Kacbada Islaamka hortii

wax ka badal
  • Kacbada sideedii bee iska aheyd ilaa Qureysh dib uga dhiseen, taasoo keentay dab weyn oo Kacbada qabsaday mudo laga joogo 30 sano ku dhawaad kadib xiligii Abraha Maroodiga ku soo weeraray Kacbada. dabkaasoo ka dhashay in hawayney Kacbada udginaysay dab ka qabsaday. dabkaasoo dhismihii jilciyay hadana Daad baa ku dhuftay daafaheeda oo burburiyay.

markaa bee Qureysh dib u dhiseen, waxeena isku afgarten inaan Kacbada lagu darin xoolaha lagu dhisaayo wax aan xalaal aheyn. qarashkii loo helay ayaa yaraaday tasoo keentay in dhismihii la wada dhisiwaayo. markaabee sadex mitir hor u soo bixiyeen dhanka dhagaxa madow

  • wax yaalaha Qurersh Kacbada ku soo kordhisy iriday sare u qaadeen si cidee rabaan uun u soo gasho ilinka danbana way owdeen waxayna u yeeleen saanqaaf iyo masharaaf biyaha saarta. saro waxay u qaadeen joogeeda 8.64 mitir halki markii hore ka aheyd 4.32 mitir

Dhisidii Cabdulaahi binu subeer

wax ka badal

waagii Cabdullaahi bin zubeyr baa dib loo dhisay Kacbada tasoo keentay dab ka soo gaaray Manjaniiqyadii lagu duqeenaayay xiligii Yaziid bin Macaawiya go'doomiyay magaalada Makkah al-mukarama . taasoo ugu wacneed in Cabdullaahi bin Zubeyr diiday in Yaziid bin Mucaawiya bayco la galo. dadki raacsanaa Cabdullaahi bin Zubeyr ayaa kacdoon ka sameeyay magaalada Mediintul Al-Munawara. Yaziid bin Mucaawiya baa markaa u diray Ciidan uu hogaaminaayo Muslim bin Cuqbah magaalada Mediintul Al-Munawara wuuna qabsaday magaaladii wuxuuna ooga sii gudbay asagii iyo ciidan kiisiiba magaalada Makkah al-Mukarama balse intuusan gaarin ayuu dhax ku dhintay. kadib Ciidankii waxaa hogaamiyay Alxuseyn bin al-namiir muduu hareerenayay kabid waxaa u suurta gashay inuu qabsadi Buurta Abii-qubeys markaas ayuu bilaabay inuu ku duqeeyo Manjaniiq Cabdullaahi bin Zubeyr iyo intii raacsaneed. Manjaniiq yadii ayaa haleelay Kacbada oo gubay kadib markii Cabdullaahi bin Zubeyr loo doortay Khaliifo sandii 64H ayuu damcay Kacbada dumiyo si uu dib ugu dhiso. taaso ugu wacneed xadiis uu ka maqlay Caa'ishah r.c ka warinayso Nebiga c.s.w (uu ku lee yahay hadeesan jiri la heyn cidaada-wuxuu ula jeedaa qureysh- islam ee ku cusub yihiin kacbada ayaan dib ugu celinlahaa halkii nebi ibraahiim dhagaxana gudahaan soo galin lahaa labo ilina waan u yeeli lahi mid bari iyo mid galbeed iridana dhukaan la simi lahaa waayo cadaada ayaa kor u qaaday si cidee rabaana u soo gasho kee rabaan au diidaan )[9] xadiis saa oo kale ah Kacbada wuxuuna gaarsiiyay aasaaskii Nebi Ibraahiim wuxuuna gaarsiiay joogeeda todobo iyo labaatan dhudhun, dhumucda darbiyadana labo dhudhun, wuxuuna usameeyay labo irid oo aan dhulka saro ooga qaadneen labo ilin mid laga galo oo dhanka bari ah iyo mid laga baxo oo dhanka galbeed ah. sanadkii 65H ayuu dib u balaariyay kadib markii dadkii bateen wuxuu gaarsiiyay Toban kun oo mitir iskuweer ah.[10]

Dhisidii Xajaaj bin yuusuf xiligii Umawiyiinta

wax ka badal

Cabdilmalik bin Marwaan baa go'aansaday inuu meesha ka saaro Cabdullaahi bin Zubeyr markaa buu u diray Xajaaj bin Yuusuf oo ciidan xoog badan wata inuu magaalada Makkah al-mukarama gacanta ooga dhigo Cabdullaahi bin Zubeyr markaa buu hareereyay magaalada wuxuuna ku rakibtay Manjaniiq yadii (waa madaafiic goob oo la isticmaali jiray waagii hore) buurta Abii-qubeys iyo buurta qaciiqaan iyo magalaada dhinacyadeedaba markaa buu bilaabay inuu ladhaco saasbee ku gubatay Kacbada. markaa bee Cabdullaahi bin Zubeyr iyo ciidankiisa banaanka ugu baxeen Xajaaj bin Yuusuf cabdulaahina waa la dilay dagaalkii saas buu ku istaagay.

Xajaaj bin Yuusuf baa warqad u qoray Cabdilmalik bin Marwaan uu ku sheegayo in Cabdullaahi bin Zubeyr wax ka badalay kacbadii. Cabdilmalik bin Marwaan baa amaray xajaaj inuu dumiyo waxii cabdulaahi bin zubeyr ku kordhiyay . taasoo ugu wacneed cilmi la'aan ka haysay xadiiskii Caa'isha r.c laga wariyay .

sanadii 74H xajaaj baa dumiyay lix dhudhun waxuuna ka dhisay aasaaskii qureysh wuuna owday iriidii galbeed[11]

Dhisidii Suldaan Muraadkii afaraad xilidii Cusmaaniyiinta

wax ka badal
 
waa sawir la qaaday 1880M(1297H)

xiligii Suldaan Axmad koowaad baa gidaaradii Kacbada jilceen oo soo daateen. markaasi baa Suldaan Axmad Awal damcay inuu dumiyo oo dib u cusboonesiiyo dhismaheeda, balse injineeradii baa kula taliyay inuu maarta jaalaha ah oo dahabka ku ladhan ku adkeeyo xaga sare iyo xaga hoose , saa owgeed ma sii taagnaan oo waxaa burburiyay Roob mahiigaan ah oo Makkah helay maalin arbaco ah 19 Shacbaan 1039H oo isku badalay Daad weyn oo galay Masijul-xaraam iyo Kacbadaba, Daad kaasoo xaaqay wax walboo gudaha Masjidka yaalay oo soo saaray keedkeedii, waxaana ku dhintay Dad Faro badan, waxaan dumay gidaarkii xaga Shaam iyo qeeb ka mid ah gidaaradii bari iyo galbeed.

wuxuu amray Suldaan Muraadkii afaraad in si dhaqsa ah dib loogu dhiso. waxaana dib u dhisay injineero Masaari ah sandkii 1040H waana dhismaha hada dhisan ee Kacbada, waxaana suurtoobay habeenteeda iyo naashnaashida Masjidka dhamaantii waxaana lagu fidiyay dhulkeeda Gogol, waxay bilaabatay dhisidu maalin Axad ah 23 Jamaadul Aakhir sanadkii 1040 waxayna la dhameestiray dhisitaankeeda isla sanadkaa bilawga bisha Ramadaan. waana dismaha hada kuu muuqda, wixii waagaa ka danbeeyay waxaa lagu kordhiyay uun naashnaashid

Tilmaamaha Kacbada

wax ka badal
 
Kacbada

Kacbada waxaa lagu tilmaamaa dhismo qaab afar gees ah oo joogiisa dhanyahay 15 mitir uuna garaayo balaceeda dhanka irida 12 mitir balaceeda dhanka masharaafta ah 10 mitir. saas ma aheyn waagii Nebi Ismaaciil waxaysa aheyd 9 dhudhun saanqaaf la'. Qureysh baa islaamka hortii ku dartay 9 dhudhun oo kale markaabe noqotay 18 dhudhun irideedana saro bee u qaadeen, markaas bee noqotay in lagu galo jaraanjar wagii Cabdullaahi bin Zubeyr buu ku daray 9 dhudhun markaabee noqotay 27 dhudhun ilaa hada waa sidaa. <a h

sida lawada ogyahay Kacbada waxay lee dahay afar tiir, oo kala ah Tiirka madow, Tiirka xaga wuqooyi, Tiirka xaga yaman iyo Tiirka xaga ciraaq, xaga darbiga wuqooyi waxay ku lee dahay masharaaf ka sameesan dahab kuna beegan Dhagaxa Ismaaciil .

  1. Dhagaxa madow : waa dhagax qaab yara cadaan leh, midibkiisuna yahay madow guduud xigeen ah kuna yaala dhanka koonfur bari ee Kacbada
  2. Ilbaabka Kacbada : wuxuu ka sameesan yahay qalin waxaana la sameeyay waagii cusmaaniyiinta, kadib waxaa lagu xardhay qoraal carabiyeed oo quraan ah
  3. Masharaafta Kacbada : waa qeeb ku dhagan dusha sare dhanka wuqooyi ee Kacbada, kana saarta kacbada biyaha roobka
  4. Shaadaruwaan: waa dhagaxaantii aasaaska kacbada ee laga tagay banaanka, waxayna u eg tahay hoos guntiga haweenka oo kale
  5. Dhagaxa Ismaaciil: waa deer ama xeendaab meegaran oo leh qaab garaangar bar keed oo kale ah kuna yaale dhanka wuqooyi ee kacbada
  6. Multazim : waa inta u dhaxeesa dhagaxa madow iyo ilbaabka Kacbada, qiyaas ahaana dhan labo mitir, waana meel alle baryada ku ajiibo
  7. Maqaamu Ibraahiim : waa dhagaxii Nebi Ibraahiim ku istaag markuu dhisaayay Kacbada
  8. Tiirka xaga bari : waa tiirka dhanka ilaabka xiga kuna beegan Ceelka zamzam waana halkuu ku dhaganyahay dhagaxa madow
  9. Tiirka xaga Yaman : waa tiirka dhanka gadaal ooga beegan tiirka bari
  10. Tiirka xaga wuqooyi: waa tiirka ku yaala dhanka galbeed ee dhagaxa ismaaciil
  11. Tiirka xaga Ciraaq : waa tiirka ku yaala xaga bari ee dhagaxa ismaaciil
  12. Huga Kacbada : waa gabal maro ah oo xariir la xardhay ka sameesan kuna xardhan aayado quraan ah ooga dadan Kacbada dhan walbaa

Kacbada waxay ka koobantahay

wax ka badal

Ilbaabka Kacbada

wax ka badal
 
sawir la qaaday 2011, ilbaabka kacbada

Ilbaabka Kacbada wuxuu ku yaalaa dhanka bari ee kacbada, wuxuuna ka sareeyaa Shaadaruwaan ka 222cm (waxaa loola jeedaa waa kaabada ka hooseesa ilbaabka) Ilbaabkana dhirirkiisu yahay 318 cm balaciisuna 171cm gudahana ugu jira mitir barkii. Kacbadu waxay laheyd ilin iska banaan, kadib ayaa loo sameeyay Ilbaab, hubaalna looma haayo goortii la sameeyay yo cidii sameesay ba. taariikhyahanadu way isku khilaafeen arintaas, balse sida la sheego waxaa runta ugu dhaw, qofkii ugu horeyay oo kacbada ilbaab u yeela inuu ahaa Tubbacii sadaxaad ee boqoradii yaman ka mid ahaa oo joogay nabiga c.s.w hortii xili hore.[12] sida ku sugan siiratu ibnu Isxaaq <<wuuxuu ahaa Tubbac siday sheegeen qofkii ugu horeyay oo kacbada dada,wuxuuna faray howlwadeynadiisii ee reer jurham inay kacbada daahiriyaan oona u yeelaan ilbaab iyo fure>>[13] taariikhyahankii al-azraqi asna wuxuu sheegay << wuxuu ahaa Tubbac qofkii ugu horeyay oo kacbada kuwada dada hu' una yeela ilbaab la xiro mana la heyn ilbaab la xiro hortii, wuxuuna ka tirshay Tubbac gabay, oo baytkaan ka mid ahaa, وأقمنا به من الشــهر عشرًا وجعلنا لبابــــه إقليــدا >> </ref> [14]


waagii Cabdullaahi bin Zubeyr ilbaabka kacbada wuxuu ahaa kow iyo toban dhudhun, kadib Xajaaj bin Yuusuf ayaa ka dhigay sagaal dhudhun iyo Taako.[15] sanadkii 1045 waagii Suldaan Muraadkii afaraad waa la badalay waxaana lagu dheehay dheeh Qalin ah wax dhan 166 xero (pound) waxaana lagu dheehay Dahabka kiisa maarta u eg waana ilbaabka hada ee kacbada leedahay.[16] markay reer sacuud yimaadeen baa loo sameeyay labo ilaab. mid waa xilgii Boqor Cabdulcaziiz aala sacuud 1363H, midka labaadna waa kan hada Lee dahay waxaana la sameeya 1398H xiligii Boqor Khaalid bin Cabdulcaziiz aala sacuud waxaana sameyay axmad bin ibraahim badar, waxaana laga sameeyay dahab, dahabka laga sameeyay labada ilbaab wuxuu dhamaa 280KG qiimo dhan 13milyan iyo 420 kun oo dinaar[17][18]

Masharaafta Kacbada

wax ka badal
 
Masharaafta kacbada waxay ka muuqataa kor, waxa soo taagan oo Dahabka u eg

Masharaafta Kacbada (af-carabi ميزاب) [19]waa qeeb ku dhagan dusha sare ee kacbada dhanka Wuqooyi una jeeda xaga Dhagaxa Ismaaciil kana saarta biyaha fariista sakxada sare ee kacbada marka la dhaqaayo iyo kuwa Roobka. cidii ugu horeysay oo kacbada masharaaf u yeesha waxay ahaayeen Qureysh Nabiga c.s.w 35 ka hor soo diristiisii waagaa wiixii ka horeyay ma laheyn kacbadu saanqaaf. siduu sheegay taariikhyahanki Ibnu Hishaam oo ka wariyay Ibnu Isxaaq wuxuu yiri <<markuu garay Nebiga c.s.w shan iyo sodon gu' Qureysh baa waxay go'aamiyeen inay kacbada dhisaan, tasoo in badan ku taamayeen inay Saanqaaf saaran,waxayna ka hebeesanayeen duminteeda,waxayna u ekeed wax aan jooga dheereen, markaa bee doneen inay kor u qaadaan oona saanqaaf u yeelaan >>[20]

markuu Cabdullaahi bin Zubeyr dhisaayay wuxuu u yeelay masharaaf ujeeda dhanka Dhagaxa Ismaaciil sidey Qureysh sameesay oo kale. Xajaan bin Yuusuf markuu dhisaayay kacbada ayuu ka dhimay wax kastoo Cabdullaahi bin Zubeyr ku kordhiyay oo ku ekaa sidii Nebi Ibraahiim u dhisay, waayo Qureysh ma wada dhisan kacbada qabyee ooga tageen taasoo ugu wacneed qarash yari. markaa buu ka yeelay masharaafta halkeedii hore ee dhanka wuqooyi.[21]

masharaafta haataan ee kacbada waatii waagii uu sameeyay Suldaan Cabdulmajiid khaan, oo lagu sameeyay magaalada qusdandiiniyah ee hada loo yaqaan Istanbul markaa baa lagu dhajiayay 1276H , waxaana ku dahaaran Dahab, kadib waxaa lagu sameeyay habeen oo loo yeelay musbaaro looga dhajay dhanka saro si Qooleedu(shimbirahu) u fuulin, kadib markay xirmatay sakxadii waagii Boqor sacuud bin cabdiziiz .[22]

marka la tilmaamayo, wuxuu yiri Al-azraqiy: dheerarka masharaaftu waa afar dhudhun, dhumucdeeduna waa sideed farood,masharaaftu waxaa ku ku dhagan safeexado Dahab ah, qof Dahab u yeela waxaa u horeeyay Waliid bin Cabdulmalik,waxaana dhacda in la badalo masharaafta kacbada sharfoon,, taasoo ugu wacantahay labo mid,.mid waxa weeye markii ey baaba'do in labado, iyo mida kaloo ah, in Boqorada iyo hantiilayaasha muslimiinta inay u hadyeeni jireen kacbada masharaaf markaa baa lugu xiri jiray kacbada lagana furi jiray tii hore. waxaa laga qaadanayaa inay masharaaftu tahay qaab Laydi ah oo dusha sare u banaan, una banaan dhanka gadaal ee sakxada kacbada sidoo kale u furan dhanka hore ee banaanka soo jirta ee ku beegan Dhagaxa Ismaaciil , wuxuuna gaarayaa dhirirka masharaafta 2.58 mitir, balaceedana 25 cm, dhumucdana 21cm, waxana dhanwalbaa ka xiga alwaax 2cm ah iyo safeexado Dahab ah oo dhan 24 qiraad.


Siday u kala horeeyeen

  • masharaaftii ugu horeysay ee kacbada loo sameeyo waxay aheyd tii Qureysh u sameeyeen Nebiga c.s.w 35 sano ka hor soo diristiisa[23]
  • waxaa xigtay masharaaftii Cabdullaahi bin Zubeyr markuu dhisaayay Kacbada sanadkii 65H[24]
  • waxaa xigtay masharaaftii Xajaaj bin Yuusuf oo dib u dhisay Kacbada sanadkii 73H xiligii Cabdulmalik bin Marwaan[25]
  • waxaa xigtay masharaaftii uu saaray Sheykh abuu qaasim ramashat sanadkii 537H / 1142M[26]
  • waxaa xigtay masharaaftii khaliifkii Cabaasiyiinta Al-muqtafi li'amrilaah sanadkii 541H/1146M[27]
  • waxaa xigtay masharaaftii Khaliifkii Cabaasiyiinta Al-naasir lidiini laah sanadkii 622H / 1279M[28]
  • waxaa xigtay masharaaftii Suldaan Suleymaan Al-qaanuuni ee Cusmaaniyiinta sanadkii 959H/ 1551M[29]
  • waxaa xigtay masharaaftii laga keenay Masar sanadkii 962H / 1554M[30]
  • waxaa xigtay masharaaftii Cabdulmajiid Al-awal ee Cusmaaniyiinta sanadkii 1021H /1612M[31]
  • waxaa xigtay masharaaftii Suldaan Axmad Al-awal bin Maxamed sanadkii 1021H/1612M[32]
  • kadib waxaa xigtay masharaaftii loo dhiibay xaajigii Ridaa baashaa ee Cusmaaniyiinta sanadkii 1276H / 1859M[33]
  • Tan hada kacbadu leedahay waa midii xiligii Boqor Fahad bin Cabdulcaziiz la saaray, kabid markii laga badalay midii hore oo loo yeelay mid cusub oo xoog leh kana adag tii hore isku qaabna ah.[34]


Al-multazim

wax ka badal

Multazim waa magac carabi ah[35] waana meel u dhaxeesa Dhagaxa Madow iyo Ilbaabka Kacbada dheerar kiisuna dhanyahay afar dhudhun (labo mitir ku dhawaad)[36] sida laga wariyay Cabdullaahi bin Cabbaas inuu yiri <<multazimku waa inta u dhaxeesa tiirka iyo ilbaabka>> waana meesha alle baryada ku aqbalo. waxaana suno ah in aad daankaaga iyo dhudhumadaada iyo laabtaada iyo sacabadaada wada saartid oo aad ku dhajisid darbiga(halka u dhaxeesa ilbaabka iyo tiitka dhagaxa madow ka sokeeya) Cabdullaahi bin Cabbaas sidaa ayuu sameen jiray wuxuuna dhihi jiray <<qofna isku ma dhajiyo oo markaa alle wax ma waydiisto alle waa siiyaa wixii uu rabay>> [37]

sidoo kale waxaa la wariyay Cabdullaahi bin Camri bin Caas inuu dawaafay oo tukaday oo markaa salaamay rukniga oo markaa istaagay inta u dhaxeesa dhagaxa iyo ilbaabka oo uu ku nabay laabtiisa iyo sacabadiisa iyo daankiisa buu markaa yiri <<saas ayaan arkay nabigoo sameenaya>>[38].

wuxuu yiri abuu zubeyr waxaan arkay Cabdullaahi bin Cumar r.c iyo Cabdullaahi bin Cabbaas iyo Cabdullaahi bin Zubeyr oo isku nabaya. wuxuuna yiri cabdullali bin cabbaas <<inta u dhaxeesa dhagaxa iyo ilbaabka ma istaago qof oo markaa alle maka baryo wax ilaa wuu arkaa dantiisoo qaarkeed oo fushay>>[39]

Shaadaruwaan

wax ka badal

Tiirarka Kacbada

wax ka badal

Tiirarka Kacbada waxaa loola jeedaa waa afarta xagal ee Kacbada. waxaana loogu magacaabay mar in laga wado afarta jiho ee xigaan marna macno u gaar ah oo loola jeedo[40]

  1. Tiirka xaga bari: waa tiirka u dhaw Ilbaabka Kacbada kuna beegan Ceelka Zamzam ka ku dhawaad waxaa kaloo luga magacaa baa tiirka madaw waayo Dhagaxa Madow ayaa ku dhagan waana tiirka laga bilaabo Dawaafka
  2. Tiirka xaga Ciraaq: waa tiirka jira dhanka ciraaq waana tiirka soo xiga tiirka bari marka laga Dawaafayom waxaa kaloo lagu magacaa baa tiirka wuqooyi ku aadanaantiisa dhanka yara wuqooyi, waan tiirka xiga dhanka bari ee Dhagaxa Ismaaciil
  3. Tiirka xaga Galbeed: waa tiirka soo xiga tiirka ciraaq marka la dawaafayo, waxaa kaloo lagu magacaa baa tiirka Shaam waaayo wuxuu xigaa dhanka shaam, waana tiirka jira dhanka galbeed ee Dhagaxa Ismaaciil
  4. Tiirka xaga Yaman : waa tiirka xiga tiirka galbeed marka la dawaafayo, waxaana lagu magacaa baa tiirka koonfur waayo wuxuu yara xigaa dhanka koonfur, waxaa kaloo la dhahaa tiirka yaman waayo wuxuu xigaa dhanka yaman, waxaa kaloo la dhahaa

Mustajaaar. waxaa ka loo u gaar ah tiirka yaman in la salaamo asaga iyo Dhaxa Madow marka la dawaafayo[41]


Dhagaxa Madow

wax ka badal

Maqaamu Ibraahiim

wax ka badal

Dhagaxa Ismaaciil

wax ka badal

Hu'ga Kacbada

wax ka badal

Holwadeenada Kacbada

wax ka badal

Tixraac

wax ka badal



  Maqaalkan waa la bilaabay. Hadii aad wax ka taqaanid fadlan ka caawi Wikipedia in aad Wax ku dartid. Qoraalkaagu ha noqdo mid faa'iido leh oo dhexdhexaad ah.
  1. ↑ http://www.alukah.net/culture/0/46384/
  2. ↑ https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B9%D8%A8%D8%A9#cite_ref-.D8.B3.D8.A8.D9.84_.D8.A7.D9.84.D9.87.D8.AF.D9.89_.D9.88.D8.A7.D9.84.D8.B1.D8.B4.D8.A7.D8.AF_2-1
  3. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2016-11-28. Soo qaatay 2016-03-14.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  4. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2017-07-14. Soo qaatay 2016-03-14.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  5. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2017-07-14. Soo qaatay 2016-03-14.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  6. ↑ http://fatwa.islamweb.net/fatwa/index.php?page=showfatwa&Option=FatwaId&Id=6468
  7. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2017-07-14. Soo qaatay 2016-03-14.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  8. ↑ https://library.islamweb.net/hadith/display_hbook.php?hflag=1&bk_no=1626&pid=898571[dead link]
  9. ↑ http://islam.vendredi.free.fr/rangement/alimane/www.al-eman.com/Islamlib/viewchp2c34.html?BID=251&CID=133#s7
  10. ↑ http://www.masrawy.com/Islameyat/Others-Masaged/details/2014/10/1/358485/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B9%D8%A8%D8%A9-%D9%85%D9%86%D8%B0-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D8%A2%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%A2%D9%86 Archived Maaj 16, 2016 // Wayback Machine
  11. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2016-04-24. Soo qaatay 2016-03-14.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  12. ↑ باب الكعبة Archived Sebteembar 19, 2016 // Wayback Machine، البوابة الدينية
  13. ↑ تاريخ باب الكعبة، جامعة أم القرى
  14. ↑ الجزء (1/95)، سيرة ابت هشام
  15. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2016-08-22. Soo qaatay 2016-03-19.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  16. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2016-08-17. Soo qaatay 2016-03-19.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  17. ↑ http://articles.islamweb.net/media/index.php?page=article&lang=A&id=4649
  18. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2021-05-12. Soo qaatay 2016-03-19.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  19. ↑ http://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar/%D9%85%D9%8A%D8%B2%D8%A7%D8%A8/
  20. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2016-08-17. Soo qaatay 2016-03-19.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  21. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2016-03-04. Soo qaatay 2016-03-19.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  22. ↑ http://cairodar.youm7.com/310052/%D9%85%D8%A7-%D9%82%D8%B5%D8%A9-%D9%85%D9%8A%D8%B2%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B9%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%89-%D8%A8%D9%86%D8%AA%D9%87-%D9%82[dead link]
  23. ↑ http://www.okaz.com.sa/new/Issues/20130601/Con20130601606635.htm Archived Maaj 5, 2016 // Wayback Machine
  24. ↑ http://www.okaz.com.sa/new/Issues/20130601/Con20130601606635.htm Archived Maaj 5, 2016 // Wayback Machine
  25. ↑ http://www.youm7.com/story/2014/10/3/%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D9%85%D9%8A%D8%B2%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B9%D8%A8%D8%A9_%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D8%B1_11_%D9%85%D8%B1%D8%A9_%D9%82%D8%B1%D9%8A%D8%B4_%D8%A3%D9%88%D9%84_%D9%85%D9%86_%D9%88%D8%B6%D8%B9%D9%87_%D9%88%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8/1892472#.VuySROJ97IU
  26. ↑ http://www.youm7.com/story/2014/10/3/%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D9%85%D9%8A%D8%B2%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B9%D8%A8%D8%A9_%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D8%B1_11_%D9%85%D8%B1%D8%A9_%D9%82%D8%B1%D9%8A%D8%B4_%D8%A3%D9%88%D9%84_%D9%85%D9%86_%D9%88%D8%B6%D8%B9%D9%87_%D9%88%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8/1892472#.VuySROJ97IU
  27. ↑ http://www.youm7.com/story/2014/10/3/%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D9%85%D9%8A%D8%B2%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B9%D8%A8%D8%A9_%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D8%B1_11_%D9%85%D8%B1%D8%A9_%D9%82%D8%B1%D9%8A%D8%B4_%D8%A3%D9%88%D9%84_%D9%85%D9%86_%D9%88%D8%B6%D8%B9%D9%87_%D9%88%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8/1892472#.VuySROJ97IU
  28. ↑ http://www.okaz.com.sa/new/Issues/20130601/Con20130601606635.htm Archived Maaj 5, 2016 // Wayback Machine
  29. ↑ http://www.okaz.com.sa/new/Issues/20130601/Con20130601606635.htm Archived Maaj 5, 2016 // Wayback Machine
  30. ↑ http://www.okaz.com.sa/new/Issues/20130601/Con20130601606635.htm Archived Maaj 5, 2016 // Wayback Machine
  31. ↑ http://www.okaz.com.sa/new/Issues/20130601/Con20130601606635.htm Archived Maaj 5, 2016 // Wayback Machine
  32. ↑ http://www.okaz.com.sa/new/Issues/20130601/Con20130601606635.htm Archived Maaj 5, 2016 // Wayback Machine
  33. ↑ http://www.okaz.com.sa/new/Issues/20130601/Con20130601606635.htm Archived Maaj 5, 2016 // Wayback Machine
  34. ↑ http://www.okaz.com.sa/new/Issues/20130601/Con20130601606635.htm Archived Maaj 5, 2016 // Wayback Machine
  35. ↑ http://www.saaid.net/Doat/ehsan/124.htm/
  36. ↑ https://islamqa.info/ar/47756
  37. ↑ http://fatwa.islamweb.net/fatwa/index.php?page=showfatwa&Option=FatwaId&Id=34784
  38. ↑ "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2017-10-21. Soo qaatay 2016-03-19.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  39. ↑ http://islamport.com/b/3/alhadeeth/motoon/%DF%CA%C8%20%C7%E1%E3%CA%E6%E4/%C3%CE%C8%C7%D1%20%E3%DF%C9%20%E1%E1%DD%C7%DF%E5%ED/%C3%CE%C8%C7%D1%20%E3%DF%C9%20%E1%E1%DD%C7%DF%E5%ED%20001.html[dead link]
  40. ↑ http://www.manhal.net/articles.php?action=show&id=16837
  41. ↑ http://fatwa.islamweb.net/fatwa/index.php?page=showfatwa&Option=FatwaId&Id=7313
Waxaa laga keenay "https://so.wikipedia.org/w/index.php?title=Kacbada&oldid=266870"