Abuu jacfar almansuur
Amiirul mu'miniin abuu jacfar cabdulaahi almansuur bin muxamad bin cali bin cabdulaahi bin cabaas (Afka carabiga: أبو جعفر عبد الله المنصور بن مُحمد بن عَلي بن عبد الله بن العباس القرشي العباسي؛ Waa kan labaad ee khulafada cabaasiyiinta, waana aasaasaha rasmiga ee dawlada, waxa uu dhisay caasimada cabaasiyiinta baqdaad, khilaafda wuxuu haayay intii u dhaxeesay 754-775
| Abuu jacfar almansuur | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Khaliifka labaad ee cabaasiyiinta | |||||
| Khilaafo | 135H\754-158H\775 | ||||
| Ka horeeyay | Abuu cabaas alsafaax | ||||
| Ku xigay | Muxamad almahdi | ||||
| Dhashay | 714 xumeema، urdun | ||||
| Dhintey | 775 Makka، xijaas | ||||
| |||||
| Hoyga | Cabaasiyiinta | ||||
| Aabo | muxamad bin cali | ||||
| Hooyo | Salaama al barbariya | ||||
| Diinta | islaam | ||||
Horaantiisa wax ka badal
wuxuu ku dhashay tuulada xumeema ee dhacda urdun 95H\714, hooyadii waa salaama al barbariya oo ahayd adoon, wuu ka weynaa walaalkiis abuu cabaas alsafaax, laakin hooyada alsafaax xur maadaama ee ahayd saas ayaa loo hormariyay, ma uusan ka dhex muuqan dacwada cabaasiyiinta, waxa uu u la qaxay qoyskiisa kuufa kadib markii la xiray walaalkii Ibrahiim alimaam, markii la'aasaasay dawlada uuna noqday abuu cabaas khaliifka waxaa loo dhiibay armiiniya iyo adrabiijaan, wuxuuna qeyb ka qaatay daminta kacdoomada ee la kulantay dawlada bilaawgeeda.
Qabashada xilka wax ka badal
Markuu dhintay abuu cabaas alsafaax 754, waxaa loo doortay khaliifka cusub kadib dardaaran uu ka tagay khaliifkii hore, xiligaas wuxuu jiray 41 sano [1]
Kacdoomadii uu wajahay wax ka badal
Wuxuu wajahay abuu jacfar almansuur horaanta xilkiisa kacdooma kala duwan oo lid ku ahaa xukunkiisa kuwaas oo ka wada taqalusay dhamaan
Kacdoonka aderkii cabdulaahi bin cali wax ka badal
cabdulaahi bin cali wuxuu ahaa adeerka abuu jacfar qeyb lixaad leh ayuuna ku lahaa jabinta umawiyiinta gaar ahaan dagaalkii zaab oo hogaamiye ka ahaa, waxa uuna rajo ka qabay khilaafda abuu cabaas gadaashii, laakin markii abuu jacfar la doortay ma aqbalin oo wuxuu muujiyay mucaaradnimo dhulka shaam ayuu ka bilaabay kacdoon, abuu jacfar ayaa u diray ciidan oo hogaamiye ka ahaa abuu Muslim khuraasaani kaas oo awooday inuu jabiyo, cabdulaahi ayaa cararay in mudaa ayuu dhuumanaayay ilaa markii dambe lasoo qabto oo xabsiga la dhigo, xabsiga ayuuna ku dhintay 764 [2]
Abuu Muslim khuraasaani wax ka badal
abuu Muslim khuraasaani wuxuu hogaamiyay kacdoonka cabaasiyiinta, kadibna waxa uu noqday gudoomiyaha khuraasaan, awood xoogan ayuuna lahaa, abuu jacafar wuxuu ahaa inuu aad uga baqaayo awoodiisa, waxa uuna arkay inuu ka taqaluso soo jawiga ugu saafi noqdo, waxa oo u qoray fariin oo kaga dalbanaayo inuu imaado balse abuu Muslim oo dareen ku jiray ayaa ka caga jiiday, abuu jacafar ayaa isugu daray balnqaadyo iyo goodis taasi oo ka dhigtay inuu imaado abuu Muslim markii dambe, isla markii uu yimid na waa la dilay [3], waana 754tii, waxa uuna jeediyay abuu jacfar khudbad oo ku booriyay dadka inee daacada qaatan cidaan yeelin ee la kulmi doonto ciqaab daran asigoo tusaale usoo qaatay abuu Muslim khuraasaani [4].
Waxaa ka dhashay dilka abuu Muslim khuraasaani kacdoon xoogan uu hor booday nin majuus ahaa oo la oran jiray sunbaad, wuxuu qaribay magaalooyin badan sida niisaabuur iyo rayi [5] taliye la yiraahdo jamhuur alcijli ayuu u xil saaray abuu jacfar daminta kacdoonkaas, dagaalo badan kadib wuu soo af jaray[6],
Kacdoonka jamhuur bin miraar alcijli wax ka badal
jamhuur alcijli markuu jabiyay sunbaad waxa uu ka helay qaniimo aad u badan oo qeyb ka ahaayeen qasnadaha abuu Muslim, waxa uuna diiday inuu u diro abuu jacfar asigoo ku soo gadoomay daacada ayuuna ka baxay, abuu jacafar ayaa u diray ciidan xoogan uu hogaamiye ka ahaa maxamad bin ashcas, kaa oo ku guuleestay inuu jabiyo jamhuur waxa uuna u cararay adrabiijaan, waana 137H\756 [7].
Kacdoomada khwaarijta wax ka badal
waxaa is daba kacay kacdoomo xariir ah oo khawaarijta sameenayaan; waxaana ka mid ahaa nin mulabid bin xarmala alsheybaani la dhaho oo ka soo baxay jaaziira meel la dhaho waxa uuna qabsaday magaalooyin badan, ugu dambeen khaazim bin khuzeyma oo ka mid ahaa talyaasha sare ee dawlada ayaa soo at jaray 757
mar kale moosil ayee ka dhaqaaqeen balse waa laga adkaaday, kacdoomada waxaa barbar socday qaarijin ee ku beegsanaayeen masuuliinta sare ee dawlada, sanadkii 768 waxay ku dileen sajistaan macan bin zaaida oo talya sare ka ahaa dawlada [8]
Kacdoonka raawandiyada wax ka badal
raawandiyada waxey ahaayeen kuwo aaminsan fikirka dib u soo noolaashaha waxeyna oran jireen abuu jacfar inuu yahay rabigooda quudiya oo waraabiya [9], waxey ku sameeyeen dawaaf qasriga abuu jacfar ayagoo dhahaaya waa qasriga rabigeen, abuu jacfar ayaa xeray qaar ka mid ah madaxdooda[10], waxey sameeyeen banaanbax ayagoo iska dhigay dad janaaso wada qasriga ayee ku yaaceen dadk xernaa ayee sii daayeen, waxaa bilaawday dagaal abuu jacfar laftirkiisa ayaa halis galay ugu dambeen dadka suuqleeda ayaa laayeen, arintaan ayaa ku dhalisay abuu jacfar inuu aasaasto caasimad cusub.
Kacdoonka muxamad nafsu sakiya wax ka badal
Mid kamid kacdoomadii ugu halista badnaa uu la kulmo abuu jacafar wuxuu ahaa kacdoonkii calawiyiinta oo hogaamiye ka ahaa muxamad bin cabdulaahi bin xasan oo loo yaqaan nafsu sakiya, wuxuu ka soo baxay madiina 145H\763, walaalkiis Ibraahiim wuxuu ka soo baxay basra, waxay qabsadeen magaalooyin badan sida waasid iyofaaris, dad badan ayaana raacay, abuu jacafar ayaa isku dayay inuu hadal iyo balan qaadyo kusoo leexiyo hase ahaatee wax miro dhal ah ma yeelan[11], dagaalo badan ka dib waa la jabiyay muxamad waana la dilay.
Dhisida baqdaad wax ka badal
Abuu jacfar almansuur si uu awoodiisa u xoojiyo waxa uu aasaasay hoyga cusub ee dawlada iyo magaaladii qasriga ee Darussalam ( magaalada nabadda ), ama Baqdaad, Al-Mansur wuxuu dhigay aasaaska Baqdaad meel u dhow caasimadii hore iiraaniyiinta ee Madain , oo ku taal daanta galbeed ee wabiga Tigris , meel ay aqbali karaan isaga iyo taliyayaashiisa, Magaalada wareegta ah oo qiyaastii 2.4 km dhexroorkeeda ah waxaa lagu xiray gidaar difaac ah oo dhumuc weyn leh oo leh afar albaab oo lagu kala magacaabo Kuufa, shaam, Khurasan, iyo Basra. Badhtamaha magaalada Al-Mansur waxa uu ka taagay qasrigii khaliifkii iyo masaajidkii weynaa . Abuu jacfar waxa uu dhisay Baqdaad isaga oo ka jawaabaya walaac isa soo taraya oo ka imanayay magaalooyinka waaweyn ee Ciraaq, Basra iyo Kuufa oo ahaa in ay jirto la'aanta taliskii dhexdiisa, Sababta kale ee loo dhisay caasimadda cusub waxay ahayd baahida sii kordheysa ee ah in la dejiyo oo la helo xasilooni si xawli ah u koraysa maamulka Cabbaasiyiinta oo lagu been abuurtay saamaynta fikradaha Iran.
Magaalada baqdaad waxay gaartay mar dambe hormar aad u fiican waxayna ahayd caasimada dawlada ilaa tataarka ee ka rideen dwalada,
Dhimashadiis wax ka badal
Wuxuu u baxay abuu jacfar almansuur xajka sanadkii 158H\775, wiilkiis maxamad al-mahdi ayuuna uga tagay dawlada, markuu ku dhawaaday maka ayuu dhintay, waxaana lagu aasay magaalada maka, waana la qariyay qabrigiis [12]
Tilmaahihiisa wax ka badal
Wuxuu ahaa abuu jacfar mansuur kan ugu heybada sareeya uguna xooga badnaa khulafada cabaasiyiinta, dabcigiisa wuxuu ku tlmaamnaa adadeeg, fiijignaan iyo ka fogaashaha baashaalka iyo dheesha, waxa uu xiran jiray dhar kakan suhdi awgiis, qasrigiisa wax agabka ciyaarta ah laguma arki jirin, mid dhaxdhaxeesta nafaqada ayuu ahaa mana eheen si xad dhaaf ah qof ku bixiya hantida, markuu dhimanaayay wuxuu ka tagay wax ku filan miisaaniyada dawlada toban sano oo hor leh, cibaadada xageed aad buu ugu fiicnaa waxaa caado u ahayd habeenka suluska dambe inuu u kaco salaatu-leel
Xigasho wax ka badal
- ↑ أبو جعفر المنصور وسياسته الداخلية والخارجية - تأليف الدكتور حسن فاضل زعين العاني -بغداد 1980.
- ↑ فاروق عمر فوزي ، العباسيون الاوائل ص 65
- ↑ تاريخ الأمم والملوك / محمد بن جرير الطبري / خبر مقتل أبي مسلم الخراساني
- ↑ كتاب دليل خارطة بغداد المفصل - تأليف الدكتور مصطفى جواد والدكتور أحمد سوسة - مطبعة المجمع العلمي العراقي - بغداد - 1958 م ص55. كتاب العباسيون الاوائل - تأليف الدكتور فاروق عمر فوزي - لندن -1977 ص21
- ↑ McAuliffe 1995, p. 44.
- ↑ سياست نامه أو سير الملوك المؤلف: الحسن بن علي بن إسحاق الطوسي، أبو علي، الملقب بقوام الدين، نظام الملك (المتوفى: 485هـ)
- ↑ عبد الحي شعبان ، الدولة العباسية 34
- ↑ «تاريخ خليفة بن خياط» (ص425)
- ↑ {{استشهاد ويب | مسار = https://library.tebyan.net/a/Viewer/Text/90660/1 | عنوان = شیعه بنی العباس و فرقه الراوندیه نسخه متنی | موقع = library.tebyan.net | لغة = fa | تاريخ الوصول = 2017-05-11 |مسار أرشيف= https://web.archive.org/web/20191215224808/http://library.tebyan.net/a/Viewer/Text/90660/1|تاريخ أرشيف=2019-12-15
- ↑ ابن الأثير،ج 5، ص: 130
- ↑ {{استشهاد بكتاب|عنوان=تاريخ الرسل والملوك|تاريخ=|ناشر=دار التراث|مؤلف1=|مؤلف2=الطبري|editor1=|لغة=|مكان=بيروت|الأول=محمد بن جرير|بواسطة=|عمل
- ↑ Bobrick 2012, p. 16