Shiiq bashiir yuusuf xasan

'sheikh Bashir sheikh yuusuf sheikh hassan (Af Soomaali : Sheekh Bashiir Sheekh Yuusuf Sheekh Xasan, Af Carabi : ar‎, dhashay c. 1905) waxa uu ahaa hogaamiye diimeed Soomaaliyeed oo ku caan baxay 1945-tii kacdoonkii Sheekh Bashiir ee lagaga soo horjeeday gumaystihii Ingiriiska ee Somaliland.

Sheikh Bashir Yusuf
الشيخ بشير يوسف
Bashir praying Sunnah prayer
Faahfaahin shaqsiyadeed
Dhashay	Template:Birth year Taleh, British Somaliland (now Somaliland)
Dhintay	Luuliyo 7, 1945(1945-07-07) (da'da Template:Age in yearsjir) Geela-eeg, British Somaliland (now Somaliland)

Taariiq nooleedkiisa

waxa uu 1905 ku dhashay Taleex, British soomaaliland. Taleex waxa loo yaqaanay caasimadii daraawiishta waxayna ku taal gobolka Sool ee Somaliland. Sheekh Bashiir waxa adeer u ahaa Maxamed cabdulle xasan oo magaciisa lagu sheegay. Waxa uu ka soo jeedaa beesha Yeesif oo ka tirsan beesha Habar jecelo, Isaaq. Sheekh Bashiir waxa lagu beeri jiray Markaz (Xarunta) oo ku taalla tuulada Beer ee bariga Burco, waxaanu wax ku bartay halkii aabihii. Markazkan ayaa markii ugu horeysay waxaa aasaasay Sheekh Bashiir awoowgii Sheekh Xasan Fiqi Cabdi oo ahaa xarun waxbarasho oo lagu barto Qur’aanka kariimka ah, axaadiista iyo culuumta kale ee Islaamka.

sida uu qabo taariikhyahanka iyo qoraaga Soomaaliyeed ee Faarax Cawl Sayidku wuxuu Sheekh Bashiir ku lahaa saameyn weyn oo uu ku lahaa dhageysiga gabayadiisa iyo sheekadiisa, saameyntaas oo ku kalliftay inuu la dagaalamo Ingiriiska. Markii uu wax ku bartay markaz ee Beer waxa uu furay tariqa (amar) suufi wakhti ku beegan 1930-meeyadii, halkaas oo uu ku wacdiyey fikirkiisii ​​ahaa Imperialism-ka, isaga oo ku nuuxnuuxsaday xumaanta gumaysiga iyo keenista isbedel dhab ah oo dagaal. Fikirkiisa waxa qaabeeyey kun-sano oo qaloocsanaa, kaas oo sida uu qabo taariikhyahanka Marxist Eric Hobsbawm uu yahay "rajada isbeddel dhammaystiran oo xagjirka ah ee adduunka oo dhan ka ah dhammaan cilladaheeda hadda jira".[2]

Sheekh Bashiir ayaa la xiray dhowr jeer ka hor inta aysan dhicin kacdoonka laftiisa ee lagu diidan yahay maamulka maxmiyadda Ingiriiska. waxa uu soo shaac baxay 1939-kii markii uu kaalin muuqata ka qaatay rabshado ka dhacay magaalada Burco sanadkaas oo ka dhashay siyaasad cusub oo dhinaca waxbarashada ah oo ay maamulkii Ingiriisku ku dhawaaqeen, taas oo ay ku soo afjareen rabshadihii ka dib. Ingiriisku waxa kale oo uu isla wakhtigaas ku dhawaaqay siyaasad cusub oo hub ka dhigis ah oo ku wajahan xoolo-dhaqatada hubaysan. Isaga oo ka jawaabaya, Sheekh Bashiir waxa uu abaabulay koox ka kooban boqol qabiil oo hubaysan, waxana uu ku dhiirraday maamulkii Ingiriiska in la dhaqan geliyo siyaasaddaas, taas oo keentay in la xidho dhammaadkii 1939kii, laguna xukumay xadhig yar. ka dib markii la sii daayey waxa uu dib ugu laabtay tariikhdiisii ​​Beer, halkaas oo uu ka sii waday wacdigii iyo dhiirigelinta xertiisa si ay uga hortagaan dhammaan siyaasadaha maamulka Ingiriiska. Waxa uu sii waday in uu iska caabbiyo maamulka Ingiriiska isaga oo wacdinaya ilaa 1945, markii uu go'aansaday in uu hubka qaato.[3]

Sh. Bashiir Culumadii deegaanka qaar ayaa u soo jeediyay in aan dagaal iyo xoog lagu jabi karin Ingriiska, ayna fududahay in ay Qur’aanka akhriyaan Allana ka baryaan inuu gumaystaha ka kiciyo.Sh. Bashiir oo arragtidaa culumada qaar ay qabeen aan la dhacsaneeyn ayaa soo qaaday bakeeri ( Koob),ka dibna dhax dhigay culumadii kuna yiri: ku aqriya soddonka Jus ee Qur’aanka kuna jabiya Koobkaa.

Markii ay ku akhriyeen ee uu jabi waayay koobkii, ayuu Sh. Bashiir qaaday bakooraddiisa kuna jabiyay ,wuxuuna ku yiri: Oraahdiisii Caanka noqotay ee Bisinka iyo ficilka oo wada socdo ayaa loo baahan yahay ee “BISINKA XOOG HA LAGU DARO

Is-dhaafsiga Sheekh Bashiir iyo Sheekhu waxa uu taariikhda ku galay gabay uu tiriyey Yaasiin Axmed Xaaji Nuur Jannaayo 1980kii Muruq Baa Dagaal Gala (Muruqa Dagaalka ka qayb-qaata) oo uu dhacdadaas ku tilmaamayo:

Sheekh Bashiir ka daalaco

Wadaadii dikriyayee

daasada uu dhex keenee

ku daloosha uu yidhi

diinkay akhriyeen

wax kastay du-dubiyaan

markay diisi waayeen

waa kii budh doontee

dam-dagiigan kaga dhigay

Dulucdeedu waxay tahay

muruq baa dagaal gala

--Yaasiin Axmed Xaaji Nuur-- "Muruq Baa Dagaal Gala"

Halgankiisa

Sheekh Bashiir ayaa 2-dii bisha July waxa uu magaalada Wadaamagoo ku ururiyay 25 ka mid ah xertiisa oo uu ku soo raray gaadhi xamuul ah oo uu ku soo qaaday agagaarka magaalada Burco, halkaas oo uu hub ugu qaybiyay kala badh xertiisa. Habeenimadii 3-dii July kooxdan ayaa gudaha u galay magaalada Burco, waxaanay rasaas ku fureen ciidanka ilaalada xabsiga dhexe ee magaaladaas, kuwaas oo ay buux dhaafiyeen maxaabiis loo xidhay mudaharaadyo hore. Kooxdan ayaa sidoo kale weerar ku qaaday guriga guddoomiyaha degmada Burco, Gaashaanle Sare, waxaana halkaas ku dhintay askari ilaalo ahaa oo ka tirsan ciidanka Booliska ka hor intii aanu u baxsan buur dhabe oo ah buur istaraatiiji ah oo dhinaca Koonfur-bari kaga beegan magaalada Burco, halkaas oo cutubyo yar oo Sheekh Bashiir ka tirsan ay ku sugnaayeen qalcad iyo dhufaysyo. qaaday difaacbooska la filayo weerar rogaal celis ah oo Ingiriis ah.5]

Ololihii Ingiriiska ee ka dhanka ahaa ciidamadii Sheekh Bashiir ayaa noqday mid dhicisoobay ka dib markii dhowr jeer laga adkaaday iyadoo ciidamadiisu ay kolba meel u guurayeen oo ay iska ilaalinayeen meel kasta oo joogto ah. Wax yar ka hor ayaa socdaalku ka baxay deegaanka, warku wuxuu si xawli ah ugu dhex socday Soomaalidii reer-guuraaga ahayd ee ku teedsan bannaanka. dagaalku waxa uu daaha ka rogay maamulkii Ingriiska oo bahdilay. Dawladdu waxay ku soo gebogebaysay in duullaan kale oo isaga ka dhan ah aanu waxba tarayn; waa in ay dhisaan wado tareen, wadooyin sameeyaan oo ay si hufan u qabsadaan guud ahaan ilaalinta, haddii kale ay gabi ahaanba ka tagaan gudaha. Koorsadii dambe ayaa la go’aamiyay, bilihii ugu horreeyay ee 1945-kiina waxa laga noqday jagooyinkii hore, maamulkii Ingiriiskana waxa uu ku ekaa magaalo-xeebeedda Berbera.[6]

Sheekh Bashiir waxa uu xalinayey khilaafyo badan oo ka dhex aloosnaa qabaa’ilkii ka agdhawaa deegaankaas, taas oo keentay in aan la isku duulin. guud ahaan waxa loo malaynayay in uu khilaafyada ku xaliyo shareecada Islaamka oo uu ku soo ururiyo taageerayaal xooggan.[7]

kacdoonka ceerigaabo

Sheekh Bashiir ayaa fariin u diray culimaa’udiinka magaalada Ceerigaabo oo uu ugu baaqay inay kacaan oo ay ku biiraan jabhadda uu hoggaamiyo. Culimaa’udiinka iyo sidoo kale shacabka reer Ceerigaabo ayaa u hogaansamay baaqiisa, waxayna magaalada Ceerigaabo ka soo abaabuleen dad aad u tiro badan oo ku hubaysan qoryo iyo warmo, waxayna gadood sameeyeen. Maamulka Ingriiska ayaa si degdeg ah oo adag uga jawaabay, iyaga oo gurmad u diray magaalada oo rasaas ku furay kooxihii hubaysnaa laba "ficil maxalli ah" iyo sidoo kale xidh-xidhay hoggaamiyeyaasha diinta ee magaalada.[8]

Dhimashadiisa

Maamulka Ingriiska ayaa qoray ciidamo Hindi iyo Koonfur Afrikaan ah oo uu hoggaaminayay jeneraal ka tirsan booliska James David, si ay ula dagaalamaan Sheekh Bashiir, waxaana qorshahan sirdoonku uu ahaa in gacanta lagu soo dhigo isagoo nool. Maamulka Ingriiska ayaa abaabulay ciidan booliis ah, ugu dambayntiina 7dii Luulyo waxay heleen Sheikh Bashiir iyo unugiisa oo difaacyo ka gadaaman dhufaysyadooda buuraha Bur Dhab. Ka dib markii ay isku dhaceen Sheekh Bashiir iyo taliyihiisii ​​labaad, Caalin Yuusuf Cali oo lagu naanaysi jiray Qaybdiid ayaa la dilay. Jabhad saddexaad ayaa la dhaawacay waxaana lala qabtay laba kale oo jabhad ah. Inta kale waxay ka carareen dhufaysyadii oo kala yaaceen. Dhinaca Ingiriiska waxaa iska horimaadka ku dhintay jeneraalkii bilayska ee hoggaaminayay ciidamada Ingiriiska iyo tiro ka mid ah ciidamada Hindiya iyo Koonfur Afrika, waxaana ku dhaawacmay nin booliis ah.

Sheekh Bashiir geeridiisa ka dib waxaa si weyn u soo dhaweeyay dadka deegaanka oo ay ku sheegeen inuu ahaa shahiid, isla markaana si weyn loogu sharfay. Qoyskiisu waxay qaadeen tallaabo degdeg ah oo ay maydkiisa uga soo qaadeen halkii uu ku dhintay ee buurta Geela-eeg oo Burco u jirta 20 mayl.[9]

Dhaxalkiisa

Sheekh Bashiir waxa uu u muuqdaa mid si weyn uga dhex muuqda dhaqanka caanka ah ee Soomaalida, taas oo laga dheehan karo taariikh nololeedkiisii ​​iyo halgankiisii ​​maansada Soomaaliyeed, iyadoo gabayo badan oo uu ku tilmaamayo jabhadnimadiisa, isla markaana uu ugu baaqayo Soomaalida deegaanka inay ka soo horjeestaan. ee Raqdii Bashiir ( Meydka Bashiir), Gabay uu tiriyey Abwaankii caanka ahaa ee Habar yoonis Xaaji Aadan Axmed Af-Qallooc bishii July 1944-kii, wuxuu ka hadlayaa dhibaatadii ka dhalatay geeridii Sheekh Bashiir iyo Ingiriis. jirkiisa oo si xun loola dhaqmay, wuxuuna dadka ugu baaqay inay sii wadaan kacdoonka iyo in uu Sheekh Bashiir iyo xertiisa uga aargudoo iyo weliba in uu uga digayo dadka Ingiriiska la degay ee dhulka la wareegayo, arrintaas oo ay maamulka Ingiriisku beeniyeen[10] taas oo keentay in la xidho isaga oo isku dayey in uu dib u huriyo jabhadda. gabayga ayuu yidhi

Duhur baa Bashiir lagu shanaqay,

daar agtiina ah ehe,

Dahriga iyo laabtay rasaas,

kaga daloosheene,

Isaga oo dem iyo dhiig leh,

oo maro ku duu-duuban,

Dacsad iyo ahaaniyo cag baa,

loogu sii daraye.

Dadkii uu nebcaa iyo kufirga,

daawashou yimide,

Meydkii oon la daahirin,

markii debedda loo tuuray,

Ee aaska loo diiday,

waad wada dul joogteene

Dar kaloo ciyaar lagu dilay iyo,

dawgal baa jirey e,

Oo aanyay deero deero u hirdiyin,

dadab galkoodiiye.

Ma duugoobin Qaybdiid,

lafuhu waana duhanayaane

Da'dii u ahaa baa Faarax,

jeelka loo diraye

Imminkuu siduu dawri yahay,

debedda meeraaye

Loo diid dadkii uu dhaliyo,

duunyaduu dhaqaye

Dad oo idil soo eri,

ninkii daalinka ahaaye

Ingriis wuxuu dooni jirey,

reer Hindiya diidye,

Daarihii Banjaab iyo ka kace,

dahabkii hoos yiile,

Daymada hadeeray indhuhu,

dib u jaleecaane.

Damaashaadku waa Maxamed Cali,

loo dabaal degay e.

Waa duubey Faransiis,

dhulkii Suuriyuu degey e.

Daristii Lubnaan iyo ka kace,

degelkii Beyruute

Dekedaha maraakiib shixnadan,

baa ka soo degeye,

Daadxoorta oo idil,

halkanaa lala damcaayaaye,

Halka daawad xeradeedu tahay,

gaaladaa degiye,

Nin daymud iyo gaadhi laa,

beer idiin dirane,

Durgufkiina soo hadhay,

waxaan doonayuu garane

Laba dugsi sare oo Hargeysa iyo Burco ku kala yaal oo labaduba la yidhaa Sheekh Bashiir Secondary School, ayaa lagu magacaabay maamuuskiisa.[16]