Beeraha Soomaaliya

Beeraha Soomaaliya (Af Ingiriis : Agriculture in Somalia) waa isha koowaad ee waxsoo saarka wadanka Soomaaliya taasi ooy tiro badan oo dad ahi ku tiirsan yihiin. Sida caadiga ah, dallaga Soomaaliya waa dhamaan dhirta (midhaha iyo khudaarta) ka soo baxa beeraha wadanka Soomaaliya. Waxsoo saarka beeraha Soomaaliya waxay gaadhsan yihiin 65% Dhaqaalaha aasaasiga wadanka, taasi oo soo ururinaysa isticmaalka wadanka dhexdiisa iyo dhoofinta badeecada dunida inteeda kale loo ganacsi geynayo.

Garaaf muujinaya wax soo saarka wadanka Soomaaliya.

= WAX SOO SAARKA BEERAHA SOMALIA Somalia waa dal dihin oo leh khayraad badan oo kala duwan sida kaluunka, beerashada iyo xoolaha nool oo kamid ah wax yaabaha Somalia ay hodan ka ku tahy oo uu ilahay ugu nimceeye Qormadeenan waxan kaga hadli khayradka dalka gaar ahaan BEERAHA

Waxan uqaybin dona ciwaano koo kooban oo kala duwan • Hordhac • Taariikhda beerashada Somalia • Nooc yada kala duwan ee somalidu wax ubeerato • Miraha iyo dalaga ay somalidu caanka ku tahy oo kabaxa Somalia • Dhulka ku haboon beerashada • Gobolada kala duwan ee Somalia iyo dalaga ay ku kala gudisan yihiin oo gobolba can kuyahy HORDHAC Waxsoo saarka beeruhu waa isha koowaad ee quudisa xoolaha in ka badan kala badh dadka Soomaalida oo ah xoolo-dhaqato. Sidoo kale, beeraha waxaa ka soo baxa noocyo badan oo dallag ah kaasi oo loo isticmaalo farsamaynta cuntooyinka kala duwan ee wadanka Soomaaliya laga cuno. Warbixin ay soo saartey Hayada Cuntada Aduunka (WFP) waxaa lagu sheegay in ilaa 65% dhaqaalaha wadanka Soomaaliya ku tiirsan yahay waxsoo saarka xooga dalka, kuwaasi intooda u badan yihiin beeroley.[2] Dhinaca kale, dadka Soomaalidu waxay aad ugu tiirsan yihiin dhaqashada xoolaha nool, kuwaasi oo si toosan ugu xidhan waxsoo saarka beeraha wadanka.

Taariikhda beerashada Somalia

Beerashad iyo beerida beeraha Somalia waxay soo martay marxalado kala duwan oo leh taariikh badan oo is dhaxlaysay mudo kabadan 3000 kun oo qarni waxaa lashega inkastoo aanan si sax loo hayn taarikhda ay sobilaabaty beerashada dhulk Somalia Xiligii casrigii fogaa ee dhulka punt loo yaqanay cariga somaliyeed ayago lalahaa bayac mushtar xaga dalaga masaaridiin hore Wixii kahoreeyey waqtigii isticmaarka beerashadu waxay ahyd mid aad uxadidan labada daamood ee wabiyada juba iyo shabeele waxaa joogay gumaystihii taliyaaniga Dalagyadii uu ku beeri jiray oo uu kasoo saari jiray waxaakamid ahaa • Mooska • Canbaha • Canabka • Qaraha • Iyo sidoo kale suufka Wixii kadanbeeyey gobonimadii ilaa bur burkii dowladi dhexe ee 1960-1991 Xiligii gobonimada kadib beerahaha sifiican ayaa loogu baraarugay waxaana xiligaas jiray jihayn dadka lagu jiheeyey wax beerashada ayadoo beeruhuna ay noqdeen shaqa abuurada ugu muhiimsan ee laf dhabarta dhaqaalaha ee dalka Mudo kadib xornimadii intii udhaxaysay 1970 ilaa 1991 isku filnaansho wax soo saarka ah ayuu dalku gaaray iyadoona dalal AFRICA iyo YURUBA ah wax looga dhoofin jiray dalka taasoo lacag adagna ay kasoo gali jirtay dalka Somalia aydoo ay doorka wacyi galinta ee ay dawladu waday ay qayb ka ahayen fananiinti dalka oo heeso kala duwan uqaaday waxaa kamid ahaa Baahida aan reebno shicibyahaw aan beera falano Qiyaas lasameeyey 1985 dhulka ku haboon beerashada waxuu ahaa 8M oo higtar isla xiligaas dawlada Somalia waxay beeratay 1M oo higtar Badka dhulka soomalia eeku haboon beerashada waa 13% dhulka Somalia Lkn badkaas intaas le’eg lagma faa idaysan oo safiican looma beeran marka laga reebo 1M oo ay beeraty dowladu waana xadi aad uyar Waqtiga hada lajoogo 0.25% madhama xata dhulkii aadka uyaraa ee 1M oo higter ahaa Nooc yada kala duwan ee somalidu wax ubeerato Soomaalidu laba nooc ama qaab ayey wax ubeertan oo kala ah 1. GACAN WARAAB 2. ROOB FALATO 1)beeralayda gacan warabka ah ayaa ah kuwa xili kasta oo sanadka ah wax beeran kara oo waxa ay haystaan wabiyada shabeele iyo juba Labadaan wabi ayaana qayb wayn kaqaatay waxsoosaarka dalka waxaana ku tiirsan badi beeralayda bartamaha iyo koonfurta dalka Inkastoo markii ay dhacday dawladii dhexe ee dalka ay caqabado kala duwan ay soo food saartay dalag yadii wabiyadaas oo xiliyada dirrcdana biyo yareeya xiliyada guga iyo dayrtana fatahaado dhaliya oo khasaaro bor bur caro qaadid ah ku keena beerahaas lkn waxaa kabadan faa idada lagu qabo Sido kale waxaa gacan waraabka waaydan danbe aad ugu soo badanayey somaliduna ay soo fahmasay qodida ceelal ay ugu tala galeen beeraha taaso ad usii yaranaysay beeralaydii ROOB FALATADA

Miraha iyo dalaga ay somalidu caanka ku tahy oo kabaxa Somalia • Mooska • Canbaha • Babayga • Qaraha • Batiiqa • Liin dhanaanta, macaanta • Rumaanka • Canabka • Kabsarta • Baradhada • Yaan yada • Basasha • Bocorka • Masagada • Galayda • Qamadiga\sareenka • Salbuugada\digirta Iyo in kale oo aad u badan oo ay timirtu kamid tahy Dhulka ku haboon beerashada Sida aan kor kusoo xusnay dhulka ku haboo beerashada waa 8M oo higtor waa qiimayn iyo qiyaas kooban oo ka ah dhulka somaliyed 13% balse waxaa la sheega in dhulka somaliyeed in kabada 70% ay ku haboon tahy beerashadu Gobolada dihin ee aadka loo beerto waxaa kamid ah 1. HIIRAAN 2. SHABEELAHA DHEXE 3. SHABEELAHA HOOSE 4. JUBADA DHEXE 5. JUBADA HOOSE 6. GOBOLKA GEDO 7. BAAY 8. BAKOOL Gobolada kala duwan ee Somalia iyo dalaga ay ku kala gudisan yihiin oo gobolba can kuyahy Gobolada 8 ah ee aan kor kusoo xusnay oo ah gobolada aadka looberto ayna kasoo go’do qudarta cagaaran iyo miraha wadaniga ah Ayaa waxaa soo raaca 1. Gobolka bari oo ku caan miraha ay kamid tahy timirta iyo xabagta aanan la beerin ee uu gobolku hodanka ku yahy\ 2. Gobolka sanaag oo ku caan ah asna cagarka kaymaha iyo timirta iyo sidoo kale xabagta kala duwan ee kabaxda ee ay kamid tahy sida BEEN IYO Xinjidaass

Juquraafiga Wadanka

The Webiga Jubba

Soomaaliya waa dal dhaca bariga qaaradda Afrika ee aagga loo yaqaan Geeska Afrika. Waxa ay xad-wadaag ka yihiin Yemen dhanka Gacanka Cadmeed, waxaa sidoo kale bari ka xigta Badweynta Hindiya dhanka galbeedna waxa ka xiga Itoobiya iyo Jabuuti koonfur galbeedna waxaa ka xiga Kiinya. Soomaaliya waa midda dhanka bare ee ugu fog Afrika, bedkeedu wuxuu gaarayaa 637,540 kiiloomitir labajibbaaran.

Muuqaalka buurta Cal Madow ee Sanaag, Soomaaliya.

Soomaaliya waxay dhacdaa bariga fog ee qaaradda afrika taasoo u muuqaal eg qaabka ay u samaysanyahay geeska wayiyisha kaasoo ku badan qaaradda afrika sidaa daraadeed waxaa loogu magacdaray geeska afrika. waxay soomaaliya ku fidsantahay inta u dhaxeysa loolka 10 waqooyi dhigta 49 bari. wuxuu gaarayaa bedka Soomaaliya 637,657 kiiloomitir iskuwareeg ah waxaa ka mid ah 10,320 kiiloomitir iskuwareeg ah waxay biyaha ka hayaan ilaa 1.6% ee bedeka guud ee dalka waxay waxyar uun ka yartahay gobolka Texas ee maraykanka. Sidoo kale waxay Soomaaliya leedahay xuduud barri ah oo dhererkeedu gaaraya 2,340 km ee kala berta dhammaan Jabuuti masaafo dhan 58 kiiloometer, Itoobiya masaafo dhan 1,600 kiiloomiter iyo Kiinya masaafo dhan 682 km, sidaa daraadeed Soomaaliya waxay leedahay xeebta ugu dheer guud ahaan qaaradda Afrika, iyadoo gaareesya xeebta Soomaaliya dhererkeeda 3,025 kiiloomitir ; dhul badeedka Soomaaliya wuxuu gaarayaa ilaa 200 Mayl Bad gudaha Badweynta Hindiya.

Sesame

Tixraax

iid dalmar arday jaamacadeed jaamacada bariga africa puntiland