Ceeldheer
Wararka Galmuudg , Hirshabelle , Koonfur Galbeed Iyo Somalia
Ceeldheer.com
Taariikh
Degmadan ayaa markii ugu horaysay looguu yimid oo deegaan ahaan lahaa beesha Maxamed Cabdalle oo ku magac dheer Absuge Qombor halka dhanka waqooyi galbeedna ay daganaayeen beesha Maxamed wacaysle oo ku magac dheer Haarun Wacaysle waxaana loo aqoon jiray ceel Haarun oo ilaa iyo maantaba ku yaalo halkaas, daka dagan dagmada Ceeldheer ayaa badi kasoo guuray magaaladii qadiimiga ahayd ee Mareeg oo aheyd magaalo taariikhi ah waxayna soo guureen bilowgii Dagaalkii Labaad ee Aduunka, kolkaas oo Talyaaniga iyo Ingiriiska uu dagaal dhinaca badda ah ku dhexmaray Mareeg.
Madaxdii gumaystihii Talyaaniga ayaa ku booriyay in dadkii ku noolaa Mareeg ay ka guuraan kuwaas oo marka laga reebo Talyaaniga isugu jiray Hindi, Carab iyo beelo kale oo soomaaliyeed, Hindidii iyo Carabtii ayaa u hayaameen magaaloyinka Cadale, Xamar iyo Baraawe halka reer Mareegii asalka ahaana ay u soo baqooleen dhinaca deegaanka Ceeldheer oo xiligaas ahaa meel ay ku yaaleen Ceelal oo kaliya, Sida ay sheegayaan dadka yaqaan taariikhda degmada Ceel-Dheer.
Magaalada Mareeg oo ahayd saldhigii sadexaad ee maamulkii Talyaaniga dalka Soomaaliya ku lahaa ayaa ahayd magaalo leh daaro qadiimi ah cimrigoodana lagu qiyaasay ilaa afar boqol oo sanadood & kuwo talyaanigu dhisay kuwaas oo intooda badan weli ka taagan halkaas,waloow qaarkood aad u gaboobeen hadana waxaa weli bed qaba sida, Gurigii Shadoor warsame cali oo aad Caan u aga ahaa Magaalada Mareeg iyo Misaajidkii Sh Da’ud Culusoow, Saldhigii Police ka, Xabsigi, Musawac,Xafiisyo, iyo guryo fara badan, Magaaladan oo ah mid ku dheresan xeebta mareeg ayaa weli waxaa ku dhaqan dad u badan kaluumaysato & xoolodhaqatada asalka ah ee beesha Macalin (Dhiblaawe)
Sheikh Axmad Caraay, Geedi Shadoor Warsame iyo Shiiq Daa'uud Culusow iyo Xaaji Maxamed Afrax Farey ayeey ahaayeen ragii ugu horeeyay ee dhismayaal ka kooban guriyo & dukaaman & Masaajid lagu dukado Ispitaal Dadka lagu daaweeyo & Ceelal biyood halkaa ka taageen Degmada Ceeldheer, dad badan ayaa isla markiiba qaatay fikradii labada Caaqil iyo Labada Shiiq, taas oo suurto galisay in ay Ceeldheer noqotay xarun ganacsi oo ay u soo dukaameysi tagaan tuulooyinka ku dhow dhow & dadka reer miyiga ah, waxaana dhamaan u soo wada guuray dadkii reer Mareeg oo nolol ka bilaabay halkaas, sidaas ayeeyna Ceeldheer Magaalo la degay ku noqotay Sanadkii 1937 waxaa la sameeyay doorashaddii golaha odayasha waxaana ka mid ahaa Cusmaan Xaaji Maxamed Afrax Garuun oo ahaa aasaasihi degmada Ceeldheer iyo Xildhibaankii igu horeeyay oo ay yeeshan beesha Waceeysle. Sanadkii 1957 Waxaa booqday Ceel-dheer wefdi uu hogaaminayo Muuse Boqor oo markaas ahaa wasiirkii arimaha gudaha Dowladdii ugu horeysey ee Soomaaliyeed ee Cabdulaahi Ciise madaxda ka ahaa waxaana dadkii la socday ka mid ahaa Daa’uud Cabdule Xirsi oo markaas ahaa Corneel Military ah, Shir ay yeesheen waxgaradkii Ceel-dheer & Muuse boqor ayaa waxaa laysla meel dhigi waayay, qodabadii layku soo qaaday oo ay u horeysay in Ceel-dheer laga sameeyo maamul Degmo.
Sagootintii wefdiga Muuse Boqor ayaa waxaa garoonka diyaaradaha isugu soo baxay dadweyne fara badan oo halkaas ka muujiyay sida ay uga xun yihiin in Muuse hor istaagay qorshahoodii ay ku doonayeen Degmonimo waxaana gabayga caanka ah ee ( Qoodhiinya xeradiinbmaxaa qadiyay Ceeldheer) ka tiriyay halkaas abwaan Jimcaale Dhega-taag waxaana ka mid ahaa erayo aad u qiimo badan oo ahaa:
Nimanaa qasnado buuxsadoo qalad wax loo siiyay. Nimanaa qaboowsada hilbaha qadadda maalmeede. Anagana waxaan soo qornaba waa la qariyaaye. Nalamana qal qaalshoo qar baa nalaga xooraaye. Qoodhiin ya xeradiin maxaa qadiyay Ceel-dheer. Mase qolo qolayntii horaad qiran tihiin waaga Oo axdigaan wada qaadanaa nala qiyaamaayay.
1959kii waxaa sii xoogeystay dadaalkii lagu doonayo in Ceel-Dheer laga dhigo Degmo, Cali Gedi Shadoor & wax garad kale, dadaalkaasi oo markii dambe lagu guuleystay ayaa waxyaabihii suurto galiyay waxa ka mid ahaa iyada oo dadka ku dhaqan halkaas ay tiro ahaan u qalmayeen in ay helaan maamul degmo iyo weliba mashaariic ay ka mid ahaayeen Saldhig Police, Guriga Gudoomiyaha, Xabsiga, Cisbitaalka iyo xarumo kale oo uu maalgeliy ganacsade weeyn Cali Gedi Shadoor,
1960-dii waxaa si rasmi ah loogu dhawaaqay degmanimada Degmada Ceeldheer taas oo in mudo ah ay wadeen waxgaradka degmada oo ay hogaaminayeen Allaha u raxmadee, Geedi Shadoor & rag kale, waxaa hoos tago Degmada Ceel-Dheer tuulooyin & degaano ay ka mid yihiin Nooleeye, Masago Waay, Galcad (Ceel Maxaa Baare) Bud-bud, geerile, Cali yabaal, Gallibaax, Jilib qoodhileey, sh.cabdullaahi, maalin cadaawe, baraag shadoor, hulcaduur baraag xasanleey iyo tuuloyin kale.
Madaxdii Soomaaliyeed ee booqashada ku tagtay Degmada Ceel-Dheer waxaa kale oo ka mid ahaa Marxuum Maxamed Xaaji Ibraahim Cigaal, oo xiligaa isna Ra'iisul Wasaare ahaa, Sidoo kalane waxaa labo jeer booqasho ku tagay Madaweynihii Hore ee Soomaaliya Maxamed Siyaad Barre ee mudada 21ksano ka talinayay dalka Soomaaliya, SIYAASADDA. sanadka 1954 dii ka hor waxaa dalka Soomaaliya ka jiray maamulkii Talyaaniga ahaa ee A.F.I.S ( Adminstrizione Fuduciario Italiano Della Somalo) Maamulkaas ajnabiga ah waxaa la shaqayn jiray Niman Soomaaliyeed oo loo yaqiin (Consiglio Teretoriale) degmo kastana waxay ku lahaan jirtay wakiil waxaana Ceeldheer wakiil uga ahaa Md Cusmaan Xaaji Maxamed Afrax. Xilgaas oo siyaasiyiinta Soomaalyeed u kala qabsanaayeen labo xisbi oo waaweyn kuwaas oo kala ahaa Lego oo doonaysay in dalku helo madaxbanaani & Pro Italian oo u ololeyn jirtay in uu sii jiro maamulka Talyaaniga ahaa ayaa waxaa xusid mudan in dhamaan siyaasiyiinta Ceeldheer ay ahaayeen Lego.
1956 kii waxaa dalka Soomaaliya ka dhacday doorashaddii ugu horaysay baarlamaan Soomaaliyeed & kan Dawladda hoose marka laga reebo maamulkii magaalada Muqdisho.. Waxaa la doorta 70kii Deputato Waxaana xiligaas Ceelbuur laga soo doortay Mudane Cismaan Xaaji Maxamed Afrax Garuun. Waayo Ceeldheer ma ahayn degmo. marki ugu horeysay oo ay noqoto Degmo Laba Kursi leh. Waxaa Ka soo galay Cismaan Xaaji Maxamed Afrax Garuun iyo Cali Geedi Shadoor 1960-1964 & Mudane Cabdulaahi Gacal Sabriye SNC. Municipiyadana Mudane Sheekh Yuusuf Guuleed Xasan SYL.
1968, waxaa Deg.laga soo doortay Mudane Xaaji Cali Geedi Shadoor SYL.Mudane Isaaq Iidoow Raage SAANU. Minicipiyadana Mudane Sh Yuusuf Guuleed, intaa ka dib Degmada Ceel-Dheer waxa ay soo martay marxalado kala duwan oo la jaanqaadayay isbedeladii maamul ee dalka soo maray. Maamuladii soo maray Ceeldheer xiligii kacaanka ka hor waxaa ka mid ahaa Sayid Cumar Xaaji Maxamed Afrax Garuun oo ahaa Gudoomiyihii ugu horeeyay, Mudane Xaaji Yuusuf Guuleed Xasan oo ku soo baxay doorashaddii golahii deegaanka (Consiglio Municipale).
Weli waxbarasho heer jaamacadeed gaartay kama jirto degmada. Laakin dugsi hoose-dhexe iyo dugsi sare in taba way ka jiraan.
hoteladii degmada Ceeldheer waxaa ka mid ahaaa
- Mareeg Hotel heer xasan sireed
gudoomiyaashii degmada Ceeldheer
Dadkani waa dad caan ka ah magaalada Ceeldheer oo na ka qeeb khaatay aasaaskeedii:
1- Sayid Cumar Xaaji Maxamed Afrax Garuun (Wacaysle Abgaal) Gudoomiyihii ugu horeeyey ee yeelato Degmada Ceeldheer, kadibna wuxuu noqoyay Gudoomiya Gobolka Banaadir ahna Duqa magalada Muqdisho.
2- C/raxmaan Alfa (Dir)
3- Maxed Abuukar (Shiikhaal)
4- Cali Cumar (Isaaq)
5- Saciid Maxed Ibraahim (Majeerteen)
6- Shariif Cismaan ( Asharaaf)
7- Cumar Aweys ( Majeerteen)
8- Saciid Jaamac Xuseen ( Isaaq)
9- C/lahi Maxed Af-gab ( Majeerteen)
10- Max'ed Aadan Meyle ( Ogaden)
11- Maxed C/lahi ( Gudubiirse)
12- Jaamac Darbaal ( Majeerteen)
13- Xuseen Cabdi ( Mareexaan)
14- Khaliif Cabdule Fiidoow ( Xawaadle)
15- Saciid Maqoote (Gibilcad)
16- Max'ed Muuse ( Siwaaqroon)
17- Xaaji Deg-deg ( Carab Maxamuud Saalax)
18- Maxed Faarax (Ogaden)
19- Xuseen Max'ed Cosoble [Wacaysle (Abgaal)
20- Muxudiin Xaaji Maxamed Afrax Garuun (Wacaysle Abgaal)
21- Cali Eybakar Shadoor [Wacaysle Abgaal}
22-cumar cali sheikh ahmed (cumar waayeel) (wacaysle abgaal
ragii maamuli jiray mareeg
markii hore waxaa degmada mareeg maamuli jiray dadkaan soo socda
1-Xaaji Maxamed Afrax Garuun
2- Xaaji Afrax fareey Cabdi
3-Sheikh Axmed Caraay jimcaale
4- Cadaawe Cali Geedow
5- Siyaad Daameey
6- Hiraabe Xajiin Calasoow
7- Socdaal Weheliye
8- Baare gacan wilif
9- Yuusuf Warsame Cali
10-Shiiq Daa,uud Culusoow
11- Sheikh Cali guuled shaqafo
12- Aw Cumar Xalane Aadan
13- Xaaji Maxamed Joqof Maxamuud
14-Geedi Shadoor Warsame.
15- Maxamed Afrax Farey.
16-Calasow Cali Warsame.
Waxaana lagu kordhiyay ragaan
Cusmaan Xaaji Maxamed Afrax Garuun
Cali Gedi Shadoor
Maxamed xaaji cagey
Isaaq Idoow Raage
Shiiq Cabdullaahi Sh Daa,uud
Cumar Casir Kabootooy.
Macalin Cabdule Xaayoow.
Cabdullahi Gedi Shadoor
Macalin Xasan Gacal
Aw gaab maalin tooxow
Xasan Afrax Fareey.
Sh Cismaan Sh cumar [Xidig]
Sh Ibraahin Qaboobe (Madoobe)
Xaaji Iimaan Gadaw
hogaamiyeyaashii dhaqanka Ugu horeeyey
1- Xaji Afrax Garuun Abtidoon
2-Shadoor Warsame Cali
3-Hiraabe Xajiin Calasoow
4-Cosoble Xararside
5-Maalin dhega dheere
6-Guuleed Calasoow Hiraabe
7-Sheikh Axmed Caraay Jimcaale
8-Yuusuf Warsama Cali
9-Maalin Raage
10-Siyaad Daamey
11-Wehliye Jimcaale Daaud
12-maxamed cali xeyle
13- casir kabootooy
14- Maxmuud Sheikh Ahmed
15-Ciid Shiiqoow Cali
16-Cabdi shiqoow sabriye
17-tuuryare maxamuud cabdi
18- Ibraahin Casir Kabootoy
19- Daameey Cali Xume
20- Sheikh Cali guuled Shaqafo
21- Ow Hilowle Cali
22) Nabadoon Cali Warsame
Jiilkii sadaxaad lixdankii ee hayay taladii dhaqanka
1- Xaaji Cusmaan Xaaji Maxamed Afrax Garuun
2- Cali Gedi Shadoor
3- Cadaawe Cali Geedow
4- Sh Cabdullahi SH daa'uud culusow
5- Ibraahin Casir kabootoy
6- Xaaji Maxamuud Cilmi Dacay
7- Cumar casir ka bootooy
8- Xasanley Maxamed Joqof
9- xaaji axmad turyare maxamuud
10- Maxmuud Sheikh Axmed Caraay
11-Macalin cumar Casir Fidow
12- Xaaji Imaan Gadaw
13- Sheikh Aadan Socdaal
Jiilkii Afraad Sideetameeyadii ee Hayey Taladii Dhaqanka
1- Xaaji Muxudiin Xaaji Maxamed Afrax Garuun
2- Cabdulahi Geedi Shadoor
3- Cali ciid culusow
4- Xaaji Xasan Sheikh Axmed Caraay
5- Axmed farah calasow
6- Sheikh Cali Kabaweyne
7- maxamad cabduulle feynuus
8- cirbad xaaji
9- cumar maxamed afrax
10- Xaaji cabdule casir
11- ciise calasow cali Warsame
Culumaa'udiinka soo maray ama caanka ka ah degmada Ceel-dheer
1-Sh.Cali Nuur Malin Toxow
2 - Sh Cabdullahi Shiiq Daa,uud
3 - Shiikh Axmed Caraay jimcaale
4- Sh.Axmed xaji nuur sh.Axmed Caray
5 - Shiikh Ismaan Shiikh Cumar (Xiddig)
6 - Sh.Muxumad jimcale dhagadhere
7 - Shiikh Siciid Yaxye Xaaji Maxamed Afrax Garuun
8 - sh cabdullaahi cagalaab
9 - Macalin C/lahi Maxamed Joqof
10 - Macalin Nuur Maxamed Siyaad
11- Macalin Xassan Gacal
12- macalin cali shire siicow bariir
13- sh axmed maxamuud raage (shimbir)
14-Shiikh Caamir Shiikh Ibraahim Yare
15- Xaaji cumar culusow hiraabe
16- Macalin Catoosh
17- Shiikh Siciid Shiikh Ibraahim
18- Macalin Cismaan Kulmiye
19- Macalin cali garweyne
Deegaanada hoos yimaado Ceeldheer
- Galcad
- Masagawaay
- Cowsweyne
- Budbud
- Maraaysuuleey
- Shadoor
- Holcaduur
- Waniile
- Tixle
- Tuula xaaji maxaa wehliye
- Dalxiis
- Maalincadaawe
- Xiltire
- Caliyabaal
- Geerile
- Shabeele
- Maxamed Xaaji
- Ris
- Ceel huyun
- Kulmiye
- Dalsan
- Qoodhileey
- Bajag
- Baraag cali-ciid
- Ceel qaboobe
- Ceel qansax
- Aflax
- Juqoow
- Dahar faqay
- Qora madoobe
- Baraag Faadumo Guuleed
- Ceel hareeri
- Kala bayr
- Galdhabo
- Burdiir
- Ceel dhabab
- Gal libaax
- Howdleey
- Meeyxaan
- Bood
- Tuula xaaji iimaan
- Meeysaare
- Ceel raydab
- Sabansableey
- Baraag Sh Cabdullahi
- Ceel qalaw
- Warane
- Waax weyn
- Shiiqoow gaab
- Tawakal
- Shiilo
- Xalaneey
- Joqofoow
- bide ciise
Halyeeyda soomaaliyeed ee ka soo jeeda Ceel-dheer
Degmada Ceel dheer waxaa sidoo kale ku dhashay kuna soo barbaaray siyaasiyiin caan Ah saraakiil iyo halgamayaal qeyb ka qaatay xornimada maanta aan harsaneyno. sadex ka mid ah 13 KII aas-aase ee xisbigii leegada SYL ayaa waxa ay ahaayeen kuwo u dhashay degmada Ceel dheer waxaan ka mid ahaa.
- Max,ed Faarax Hilowle (Farnaajo)
- Cismaan Geedi Raage
- Max,ed Cali Nuur
Halka tobanka soo hartayna ay u dhasheen shanta Soomaali taas oo ka dhigaysa in halgamayaashi xoriyada aanu maanta harsanayno sadax meelood meel ku dhawaad ay ka soo jeedeen Degmada Ceeldheer, taas oo keentay in sanadihii kontonaadkii iyo lixdamaadkii ay badan u yaqiineen Deg.Ceeldheer hooyadii Xoriyada Soomaaliyeed.
Dadkii aad loo yaqiin waxaa kale oo ka mid ahaa ragga kala ah.
• Cilmi Sh. Xasan Caddow (Cilmi Gaal-dile)
• Yuusuf Nuur Caddow
Cilmi wuxuu ahaa halyeey soomaaliyed oo isir ahaan kasoo jeeda bahweynta Abgaal Ismaan/ Wacaysle/ Absuge Qombor wuxuu ahaa ninkii dilay gaalkii la oran jiray Delbufle taariikhdu markay aheed 1957 sadex sano ka hor xuriyada, gaalkani oo ahaa nin Taliyaaniya ayaa ahaa nin aad u kibir badan dadkana iska dili jiray aadna looga baqi jiray, Delbufle ayaa sababsaday gacanta Cilmi Sheikh Xasan (Cilmi-gaaldile) iyo Yuusuf Nuur Cadow oo ahaa halyeeyo ilma adeer ka dib markuu Delbufle uu dilay wiil ay adeer u ahaayeen, dilka delbufle ayaa kusoo aaday dhamaadkii xiliga (Trusteeship period ) oo ahyd xili Soomaalida loo carbinayey hab dowladnimo iyo in ay iyagu si madax banaan isku maamulaan xuriyadana la siiyo, nidaamki xiligaa jiray ayaa ku fashilmay in uu gacanta kusoo dhigo Cilmi Iyo Yuusuf halkaasina waxaa jaanis ka helay taliyaanigii gumaystaha ahaa isagoo yiri Soomaaliya wali uma carbisana inay is maamulaan oo xitaa danbiile gacanta kuma soo dhigi karaan, gumaystihii ayaa ka codsaday UN ka in ay u dheereeyan xiliga Trusteeship period ka, Cilmi iyo Yusuf ayaa maqlay in ay suurta gal tahay xoriyada dalka in ay dib u dhacdo maadaama nidaamkii markaasi jiray uu ku fashilmay in iyaga lasoo qabto sidaasi darted Cilmi iyo Yuusuf wexeey si ikhtiyaarnimaa isugu soo dhiibeen nidaamkii Trustship period ka una arkeen in danta dalka iyo dadka soomaaliyeed oo xoriyad helaa ay ka muhiimsantahay naftooda, Cilmi Ayaa yiri xiligaas oraahdiisi caanka ahayd “intii Xuriyadda Soomaalidu dib u dhici leheyd anniga ha la i dilo” sidaasi ayeyna xabsi u galeen oo dil toogasho loogu xakumay, banaan baxyo badan iyo ololo soomaalinimo ka dib waxaa loogu badalay xabsi daain laakin nasiib wanaag 1960-kii ayey labaduba galeen dadkii la cafiyay oo ay dib xoriyadoodii u heleen.
Dadkii aad loo yaqiin waxaa kale oo ka mid ahaa ragga kala ah President. Xasan Shiikh Maxamuud
chairperson of the East and Horn of Africa Human Rights Defenders Network (EHAHRDN) Hassan Shirre Sheikh Axmed Caraay
Mareyaha dekada Mogadishu Cabdullahi Cali nuur Madaxwene Dayib Maxmud sheikh Taliyaha Ciidanka Alpha group Sharmake muuse
Gen. Director of Villa Somalia Thabit Abdi, Gen. Daa'uud Cabdule Xirsi Gen. Salaad Gabeyre Kediye Gen. Hussein Kulmiye Afrah Gen. Ibrahin Cosobow Afrax Gen. Cabdule Barre Qalaaye Gen. Ahmed Gacal Ahmed(Gacal) Gen. Abuukar Xasan Wehliye (Suulaleey) Rear Admiral Xuseen Axmed Cadow (Ciidangale) Gen. Cali Caraye Cosobble [Gacma Dulle] Gen. Cali Cadaawe Cali Geedow Gen. Cusmaan Cumar Wehliye (Gas-gas) Gen. Ibraahim Raage Max'ed Gen Isaaq Idoow Raage Col. macalin Yusuf Cali Raage
Col. Macalin Maxamed Ibraahiim xeeyle
col. cumar aw cali calasow (cumar fiyaasko) Avv. Ismaciil Jimcaale Cosoble Deputato (MP) Cali Geedi Shadoor Deputato (MP) Sayid Cumar Maxamed Xaaji Deputato (MP) Axmed Xaaji Afrax fareey (Axmed Shuqul) Deputato (MP) Cusman Maxamed Afrax Dir.Gen Xuseen Maalin Jimcaale Dir. Gen. Of Information, Xuseen Xaaji Max,ed (Bood) Sindiko C/laahi Gacal Sabriye Deputato (MP) Sahra Cumar Maalin Deputato (MP) Axmad Xasan Cali Dhiblawe (Sacba-weyne) Deputato (mp) C/laahi Geedi Shadoor
taliyihii hore ciidamadda cirka ahaayna gudomiyahii Somali airline mudane Maxmuud Maxamed Guuleed Deputato (mp) Ibrahim Sh.Cali Jeebe Deputato (mp) Dahir Mohamud Gelle Deputy Minister of Foreign Affairs of the TFG, Dr Abdinur Sheikh Ibrahim Roble (Saabiyo) Dir.Gen Prof. C/laahi Maxamed Afrax Dir. Gen. Of Somali Airlines, Maxamuud Maxamed Guuleed Dir.Gen. Sayid Cali Cabdule Ba Dir.Gen.Xirsi Cabdule X Dir.Gen Maxamed Yalaxoow Maalin Deputato (MP) Ismaciil Macalin Muuse Deputato (MP) Cadoow Cali Gees Deputato (MP) Muxumed Cali Shire
Bidix Gen Salaad Gabayre Kadiye.
Madaxweyne Aaden Cabdule Cismaan.
Dhexda Gen. Daa’uud Cabdule Xirsi.
Dharka cad Gen. Xuseen Kulmiye Afrax.
Sadex kamid ah wefdigaan ay wada socdaan Madaxweyne Aaden Cadde waxay u dhasheen Deg. Ceeldheer.
Marxalada haatan ay ku sugan tahay degmada Ceel dheer gabi ahaan Degmada Ceel-Dheer kama jiro maamul guud oo hoostaga dowlad dhexe waxaase ka jira maamul madax banaan oo deegaanku samaystay kuwaas oo suurto galiyo adkeynta nabadgalyada deegaanka iyo xalinta mishaakilaadka.
Tan & burburkii dowladii hore wixii ka dambeeyey Degmada Ceel-Dheer waxa ay ku talaabsatay horumar dhinacyo badan leh oo isugu jira caafimaadka, waxbarashada, isgaarsiinta & adeegyada kale ee bulshada lagama maarmaanka u ah, degmada waxa ay leedahay Cisbitaal qalabeysan oo qabta adeegyo caafimaad intii loo baahdo, waxaana cisbitaalka gacanta ku hayo oo dhinaca daawada iyo taakuleynta shaqaalaha ka caawiyo hay'ada CISP,maamulka waxaa gacanta ku haya gudiga caafimaadka degmada , dhinaca waxbarashada degmada iyo tuulooyinka hoos tago waxaa ka jira 8 dugsi Hoose/Dhexe, kuwaasoo laba ka mid ah ku yaaliin degmada gudaheeda , dugsigii hore ee degmada waxaa ka howl galo lix iyo toban macalin oo uu mushaaradooda bixiyo ganacsade C/risaq Isaaq Iidow, dugsiga kalana waxaa uu hoos tagaa hay'ada al islaax. Dhinaca isgaarsiinta Ceel dheer waxaa markii ugu horeeyey laga hirgaliyey degmada horaantii 2004tii mashruuc isgaarsiineed kaas oo ay maalgelisay shirkada isgaarsiinta Nationlink waxayna taasi suurto galisay in dadku helaan adeeg tellefoon iyo internet,. Dadka ku dhaqan Degmada Ceel-Dheer tiro ahaan waxaa lagu qiyaasaa 8,000 kun oo qoys oo ku nool dhamaan deegaanada hoostaga Degmada Ceel-Dheer, dhaqaalahoodana waxa uu ku tiirsan yahay xoolaha nool, kaluumeysiga, beeraha oo inta badan ku xiran waraabka roobka iyo ganacsiga caadiga ah, Waxa ay Degmadu xarun u tahay barashada culuumta Islaamka waxana wax ku barta arday (Xer) ka kala yimaado gobalada dalka soomaaliya qaar ka mid ah waxaana gacanta ku hayo Shiikh Cismaan Shiikh Cumar Shiikh Daa'uud & Sheekh Caamir Sheekh Siciid Seekh Ibraahin Yare oo labaduba hayo goobo wax barasho oo la furay bartamihii qarnigii 18aad. Degmada waxaa ku yaal garoon caalami ah oo ay maalgalisay hay’ada Talyaaniga ah ee CISP iyo madaxa shirkada Alba Inj Cali Xuseen Maalin waxaana si joogta ah u isticmaalo diyaarado u badan kuwa hay’adaha gar gaarka oo todobaadkii sadex jeer agab isugu jira daawo & qalab caafimaad soo gaarsiiya labada cisbitaal ee degmooyinka Xarar dheere & Ceeldheer.
Galhareeri