Axmed Idaajaa
Axmed Faaxac Cali oo 'Idaajaa' ku magac dheer waa suugaanyahan Soomaaliyeed oo aad ugu xeel dheer dhaqanka iyo taariikhda suugaanta Soomaalida. Idaajaa wuxuu ka faalloodaa suugaanta noocyadeeda kala duwan iyo caadooyinkii hore ee sooyaalka ahaa. Waxay dad badan oo Soomaaliyeed ku xusuustaan barnaamijyadii faraha badnaa oo uu ka soo jeedin jiray Raadiya Muqdisho berigii dowladdii Soomaliyeed ay jirtay oo uu Siyaad Barre madaxweynaha ka ahaa.
Idaajaa waxyaabaha uu qabto waxaa ka mid ah gabay uu tiro iyo mid uu soo bandhigo isaga oo ururin, tifaftir iyo waxyaabo kale ku biiriya gabayyada taariikhiga ahaa Wiilwaal, Raage Ugaas, Diiriye Guure, ragii Daraawiish murtidoodii iyo oraahyadoodii ilaa waayihii gobonimo udirirka ummada Soomaaliyeed. Cabdullaaih Suldaan Tima-Cadde, Yamyam, Dhoodaan ilaa abwaan Hadraawi intaba mid uusan Idaajaa maansadoodii ka faaloon ma jiro.
Waayihii Idaajaa uu ka shaqaynayay Raadiyo Muqdisho iyo guud ahaan warbaahinta qaran oo Raadiyo Hargaysa laliksa maansada iyo muritada gaarsiin jiray wuuxuu lafa guri jiray suugaantii maansayahankii Soomaaliyeed ee noolaa qarnigii 19d iyo kii 20d. Idaajaa wxuu ka mid yahay dadka tirada yar ee ka xog warrama suugaantii iyo hal-abuurkii Soomaalidii hore.
Waayahan Dambe
wax ka badalWaqtigan la joogo (2011) Idaajaa wuxuu kasoo jeediyaa idaacadda VOA-da laanteeda af Soomaaliga, barnaamij lagu magacaabo 'dhaqanka iyo hiddaha' oo uu ku qaadaa dhigo kuna faalleeyo suugaanta Soomaalida qeybaheeda kala duwan iyo wixii ay ka gabyi jireen ama tix ay ka curin jireen maansayahnkii hore.
Diiwaanka Maansada rayidka Diiriye Guure iyo dadaal
wax ka badalIdaajaa wuxuu si aad ah isugu howlaa mar walbo in uu muujiyo maansadii raggii rayidka Diiriye Guure madaxda u ahaa oo ay ugu horreeyaan hoggaamiyeheedii, Diiriye Guure iyo Ismaaciil Mire.
Waxaa kale oo Idaajaa jecelyahay aadna u sharaxaa (sida laga dheehan karo faallooyinkiisa) gabayadii Cali Dhuux Aadan Goroyo, oo ahaa gabayaa Soomaaliyeed oo noolaa waqtigii Boqor Diiriye Guure. Guud ahaan, Idaajaa wuxuu si qoto dheer mar walba u sharxaa maansadii hore iyo raggii curiyay. gabayo ayaa loo baahan yahay hadal looma baahna
Eedaynta Dadka Qaar ee Hab Bandhiga Idaajaa
wax ka badalDad fara badan oo af Soomaaliga wax ku qora yaa jiro oo dhaliilsan barnaamijyada iyo qormooyinka Idaajaa. Waxay ku eedeeyaan, in Idaajaa uusan dhexdhexaad ka ahayn marka uu werinayo taariikh-suugaaneedka Soomaalidii hore, gaar ahaan kuwooda dega Waqooyiga iyo Waqooyi Bariga dhulka Soomaalida. Dadkaas waxaa ka mid ah, Ibraahim Yuusuf Axmed 'Hawd' oo qoraa Soomaaliyeed ah.
Guud ahaan, Axmed Faarax Cali 'Idaajaa' waa nin afka, dhaqanka, iyo suugaanta Soomaalida si xeel dheer u yaqaan, wuxuuna ka mid yahay dadka yar oo noociisa ah e maanta nool. 2010 June 13.
Tixraac
wax ka badalAad baan uga xumahay in Idaajaa Ilaah khayr ha siiiyee oo uruuriyay gabayada somalida in wax laga sheego, sidaad ogtihiin dadka gabyaaga ah waxay ku noolaayeen geyiga sool togdheer ilaa howdaka waxaan ujeedaa gabyaayadii miisaanka cuslaa markaa dadka dhaliilayaa ma waxay rabaan in taariikh been ah loo sameeyo oo la yiraahdo nin reer Baydhabo ama Muqdisho ama reer Kismaayo ama meel kale ayaa sidaa ku gabyay oo taariikh dad kale / cajiib anagaa yaab aragnay waa xaaraan in qof credit aanu lahayn la siiiyo oo wax looo been abuuro. Kolley sida ay aniga ila tahay taariikhda Soomaalida sheekooyinkooda iyo gabayadoodiina aan ka dheehan karno waxey ahaayeen dad isku qabta deegaaan daakh ceelal biyood isku dhac dadka isku deegaanka ay isku dhacaan hab beel ahaan, gabayadana isku dura,marka dabcan beelaha khaarkood weey dhibsanayaan marka la weeyneeyo ragii sida xun u duri jiray lana xuso in maansooyinkii lagu duray reerahooda ay ahaayeen kuwo caan baxay illaa maantana laga sheekeeyo, dabcan ma jeclaysanayaan, waxaanba badi ka soo horjeeda Idaajaa waa beelaha sida la sheegay dega Burco Hargaysa Berbera oo u arka Idaajaa in uu ku hayb yahay raggii ay barigaa is hayeen. haddaan u dhaadhaco garta aan indhaha laga qarsan karin waxaa hubaal ah in ay nooca ama jaanka Idaajaa nagu sii yaraanayaan ayna tahay in dhalaanka dhalan doona ee Soomaaliyeed looga reebo buugaag maqaalo iyo muuqaallo IWM si ay uga faa'ideystaan oo u ogaadaan hab dhaqankii Soomaalidii hore.
Buugaag
wax ka badal- Dabkuu Shiday Darwiishkii, Madbacadda Qaranka, Muqdisho, 1974.