Heerka nolosha

Heerka Nolosha (Ingiriisi: Standard of living) waxaa loola jeedaa Hanti, helitaanka, badeeco maaddi ah quutul daruuri ay heli karaan koox Bulsho-dhaqaaleed ee goob juqraafi la wada ogyahay. Heerka nolosha waxa ay ka koobantahay qeybo sida dakhliga, tayo, lana helina karaan shaqooyin, qeybaha kala duwan ee bulshada, heerka faqriga, tayada hooyga iyo heerka awoodda ee u adkaysiga qiimaheeda, tirada saacadaha shaqada lagama maarmaanka ah si loo soo iibsan karo wax yaabaha daruuriga ah, Wax soo saarka guud, heerka sicir bararka, tirada maalmaha fasaxyada ee sannadka, helitaanka daryeel caafimaad oo wanaagsan ama lacag la'an ah, tayada helista waxbarashada, heerka da'da, cudurro ka dhaca, qiimaha badeecada iyo adeegyada, kaabeyaasha dhaqaalaha, koritaanka dhaqaalaha qaranka, dhaqaale iyo siyaasad deggan, xorriyadda siyaasadda iyo midda diineed, tayada beyada, heerkulka iyo amniga. heerka nololeed waxaa la xirrira si ah xiriir xogeed tayada nolosha.

Heerka nololeed sida badan waxaa lagu qiyaasaa halbeegyada sida Sicir barar dhaqaale ee dhabta ah (heerka sicir bararka) dakhliga qofka iyo heerka faqriga halbeegyada kale sida tayada helitaanka daryeel caafimaad, isku dhignaan la'anta koritaanka dakhliga, tamarta la heli karo (awoodda dakhliga ee ku beegan ku bixinta soo iibsashada tamarta) sidoo kale heerka tacliinta. Tusaalaha waxaa ka mid ah helitaanka badeecooyin gaar ah (sida tirada qaboojiyaha 1000kii qof), ama halbeega caafimaadka da'da dhexdhexaadka ah. Waa mid sahlaysa helitaanka dadka ku nool hal xilli ama meel kaliya waxyaabahooda lagama maarmaanka ah iyo baahidooda.

Fikradda ah heerka waxaa suuragal ah in ay ka soo horjeedo Tayada nolosha, taasoo loo qaadanayo xisaab ahaan mana ahan oo kaliya halbeeg maaddi ah ee nolosha, laakiin waa dhinacyada qaar aan la taaban karin oo ay ka samaysantahay nolosha dadka, sida nasiinada, aminiga, khayraad dhaqameedka, bulsho nololeedka, caafimaadka jirka, tayada beyada IWM.. Qiimaynta aadka u adag waxaa ka mid ah cabirka raaxada nolosha waxaa lagama maarmaan ah in sidaan loo xukumo, sida badan waa siyaasad waana wax dood keeni kara xitaa laba shacab ama bulsho lehna heer nololeed isku mid ah, tayada qeybaha nolosha waxa ay ka dhigigaysaa mid isku mid ah laba meel oo kala duwan aadna u soo jiidan karta qofka ama koox uun.

Sidaa daraadeed, waxaa ka jiri karta dhibaato haddii xitaa la adeegsado tirooyin dhexdhexaad ah si la isu barbar dhigo heerka nololeed ee aasaasiga ah, tusaale ahaan tusaha Pareto (halbeegga koroka dakhliga qeybinta hantida) heerka nolosha waxaa suurtowda in uu ahaado waxaan caqligal ahayn sida caadiga ah. Tusaale ahaan, dalal baa leh kooxo yaryar, oo aad qani u ah kana mid ah dabaqadda sare tiro badan oo aad u faqri ah baa ah daqadda hoose sida waxaa suurtagal ah heerka dakhligooda in uu sarreeyo xitaa haba la helo intabadan dadka heerka noloshoodo in ay hooseeyso. Waxay saamayn ku leedahay dhibaatada halbeegga Faqri, taasoo sidoo kale u janjeerta saamiga. Taasi waxay kuu caddeynaysaa sida uu u korayo qeybinta dakhliga heer nololeedka dhabta ah.

Tusaale ahaan dawladda A, Dawlad hantigoosad ah si guud Qorshayn dhaqaale heerka hoose ee dakhliga qofka kor ayaa loo qaadayaa sabab la xiriirta hoos u dhaca dakhliga marka la barbardhigo dawladda B dakhli qof ee aad u sarreeya, xitaa jeex ugu fog ee dawladda B waxay leedahay dakhli qofka ka badan ee dawladda A, tusaale dhab ah Jarmalka Bari ee isbarbar dhig ah Jarmalka Galbeed oo hadda ah dal mida ama Woqooyi Korea isbarbar dhig Koonfur Kuuriya. Dhammaan waa laba xaaladood, dawalad hantigoosad ah lehna dakhli hoos u dhacsan iska agdhaw (wuxuu qorayaa koror isku xirkaas), laakiin dakhliga qofka wuu ka yaryahay inta badan dhiggeeda dariska la ah. Waxaa suurtowda ka fogaanshaha arrinkaas iyadoo la adeegsanayo cabirka dakhliga dhammaan cabbirrada kala gaddisan saami ahaan dadka halkii laga dhaqan galin lahaa kala sarreynta saamiga badan ee muranka keena ee wadarta guud ee dakhliga.