Salafiya
Waxaa soo saaray Muslim wax ka badal
Eraybixin ahaan: waxaa Salaf la yiraahdaa suuradda Attowba: 100.
Wuxuuna yiri Sheekh al-Fowzaan -Eebbe ha dhowree- : Salafiyyada waa ku socoshada jidka Salafka ee ahaa Saxaabada, Taabiciinta iyo qarniyaalkii wanaagsanaa xagga caqiidada, fahamka iyo dhaqanka, waana ku waajib qof kasta oo muslim ah inuu ku dhaqmo manhajkaasi.
Sharciga sheegashada mad-habka Salafka wax ka badal
Nebigu n.n.k. wuxuu yiri: ”waa inaad heysataan Sunnadayda iyo sunnada madaxdii hanuunsanayd ee iga dambeysay ku dhegnaada oo ku qabsada goos-dambeedyada waxaana idinka digayaa arimaha cusub...” waxaa soo saaray Abu Daauud iyo Tirmidi wuxuuna saxiix uga dhigay Sheekheena Albaani kitaabkiisa al-Irwaa (2455).
Salafiyada ma koox cusub baa wax ka badal
Sheekh Saliim al-Hilaali wuxuu yiri -Eebbe ha dhowree- : dadka qaarkii Salafiyada qalad ayey ka fahamsan yihiin oo waxay u malaynayaan iney tahay koox cusub oo ka tirsan muslimiinta oo ka go’day kooxda muslimiinta, balse sidaas ma aha ee Salafiyyada waxaa lagala jeedaa Islaamkii oo laga sifeeyay waxaan ku jirin diinta ee dhaqamada iyo caadaadka ah, kuna dhisan Kitaabka iyo Sunnada ee fahamkii Salafka lagu ammaanay Kitaabka iyo Sunnada. Waxaa kale oo uu Sheekhu yiri: markii kooxihii ay bateen oo ku kastana ay sheegatay inay ku dhaqanto Kitaabka iyo Sunnada ayey culimadii Islaamka ka sooceen Salafiyada oo waxay yiraahdeen waa ”Ahlu-xaddiis”. Laakinn halkaan waa inaan kala saarnaa magaca salafka oo micnihiisu yahay dadkii hore luqad ahaan. Isdilaax ahaana loo yaqaano muslimiintii qarnigii 1-aad, 2-aad iyo sadexaad. Kuwaas oo lagu raacointa badan maadaama ay ahaayeen saxaabadii rasuulka scw. arkay, kuwii saxaabada arkay oo wax ka qaatay (taabiciyiintii), iyo kuwiii kuwaas sii arkay (atbaacdii taabiciyiintya). Waxaana inta badan la isku waafaqsan yahay in guud ahaan ayaayeen dad wanaagsan oo lagu daydo. Inkastoo ay mudan tahay in halkaan iyadana la baraarujiyo in salafku laftigiisu aysan 100% wax walba aysan isku waafaqin oo hataa ay dhici jiraty laga bilaabo waqttigii saxaabada iyo ka diba in masaa'il caqiido ah la isku khilaafo. Salafiyo luqad ahaan waa kuwii u nasab sheegtay salafka. Marka magacaan danbe u siyaadin maayo kooxdan u dhowaansho ama ka fogaansho salafka midna ee waxay ku xiran tahay inta ay mabaadi'doodu u dhow dahay salafka. Doodaasna waa inay ahaato dood fuar oo cilmiyaysan
Ugu digidda ka leexashada jidka Salafka wax ka badal
Eebbe wuxuu nooga digay inaan ka leexano jidka Salafka oo wuxuu ugu hanjabay qofkii ka leexda jidkooda inuu galayo cadaabta Jahanamo oo Eebbe Kor ahaaye wuxuu yiri: (qofkii ka soo horjeesta Rasuulka ka dib intuu u caddaaday hanuunku oo raaca jidka mu’miniinta midaan ahayn waxaan u dhaafaynaa jidkii uu doortay waxaana galinaynaa Jahannamo iyadaana u xun meel la ahaado) an-Nisaa: 115
Salafiyada iyo cilmiga iyo culimada wax ka badal
Caalimka waxaa lagu gartaa oo u qira barayaashiisa inuu cilmi leeyahay, culimadii hore ee muslimiinta waxay ku dadaali jireen inay cilmigooda dhaxalsiiyaan ardaydooda.
Salafiyada iyo fatwada wax ka badal
Imaam Maalik -Eebbe ha u naxariistee- wuxuu yiri: Ma aha inuu qofku isku arko inuu fatwoon karo, inuu waydiiyo ma ahee qof isaga ka cilmi badan, aniguna ma fatwoon tan iyo inta aan ka waydiiyay Rabiica iyo Yaxya ina Saciid oo ay i fareen inaan fatwoon karo, hadday iga reebi lahaayeen waan iska deyn lahaa.
Salafiyada iyo dacwada towxiidka wax ka badal
Culimadii hore ”Salafka” waxay xoog aad u saari jireen caqiidada Ahlu-sunna waljamaaca, waxayna arinkaasi ka qoreen kutubo badan si dadka ay ugu caddeeyaan, una muujiyaan beentooda kuwa beenta ka sheegaya caqiidada saxda ah iyagoo daliishanaya Kitaabka iyo Sunnada iyo Ijmaaca Salafu-saalixa.
Salafiyada iyo ijtihaadka wax ka badal
Albaabka ijtihaadka wuu furan yahay wuxuuna u furnaan doonaa caalimkuu Eebbe u fududeeyo siduu Nebigu n.n.k. yiri: ”Eebbe wuxuu u soo saarayaa ummaddan boqolkii sano markii la joogaba qof ku soo celiya diinta sideedii” waxaa soo saaray abuu Daauud, Xaakim iyo Bayhaqi xadiiskuna wuu sugan yahay.
Salafiyada iyo taqliidka wax ka badal
Mid ka mid ah imaamyada muslimiinta mad-habkiisa ama hadalkiisa uma noqonayo diin ummadda inuu ku dhisan yahay mooyee daliil Kitaabka iyo Sunnada ama Ijmaac la hubo oo culimada ah.
Salafiyada iyo akhlaaqda wax ka badal
Eebbe Kor ahaaye wuxuu yiri: (Waxaad leedahay dabeecad aad u fiican) al-Qalam: 4. Nabiguna n.n.k. wuxuu yiri: ”waxa ugu culus miisaan waa dabeecadda wanaagsan” waa sugan yahay waxaana soo saaray Imaam Axmed. Salafiyiinta waa dadka kuwa ugu akhlaaq wanaagsan uguna dulqaad iyo is hoosaysiin badan, dhaqankaasna waxay ka qaateen Kitaabka iyo Sunnada.
Salafiyada iyo wararka wax ka badal
Annaga oo ka duuleyno hadalkii Eebbe Kor ahaaye: (kuwii rumeeyow qof xun hadduu idiin la yimaado war iska hubiya si aydaan dad u dhibin ogaansho la’aan markaasna aad ka shallaydaan waxaad fasheen) al-Xujuraat: 6
Si kastaba ha ahaatee Salafiyiinta waa dadka ugu run sheeg og xagga cilmiga iyo tebinta kana fogaansho og beenta.
Salafiyada iyo gaalaysiinta wax ka badal
Salafiyiinta ma diidana gaalaysiinta sideedaba, mana ku gaalaysiiyaan qofka dembi kasta. Sheekheena Rabiic al-Madkhali -Eebbe ha dhowree- wuxuu yiri: qof muslim ah lama gaaleysiin karo inuu sameeyo qofkaasi mooyee arin uu gaal ku noqonayo oo weliba loo caddeeyay
Salafiyada iyo madaxda wax ka badal
Salafiyada waxay raacaan jidka saxda ah, waxayna kula dhaqmaan madaxda waxay diinta Islaamku qabto sida Eebbe Kor ahaaye yiri: (kuwii rumeeyow raaca Eebbe iyo Rasuulkiisa iyo madaxdiina idin ka mid ka ah) an-Nisaa: 59.
Salafiyada iyo bidcada wax ka badal
Salafiyiinta waa dadka ugu dhicitaan yar bidcada, wax shirki ahna ma sameeyaan, hase ahaatee dembiyo waa uu ka dhacaa kooxo ka tirsan Salafiyiinta walowba ay yar tahay marka loo eego kooxaha kale.
Salafiyada iyo saaxiibnimada iyo colnimada wax ka badal
Eebbe Kor ahaaye wuxuu yiri: (Saaxiibadiinu waa uun Eebbe iyo Rasuulkiisa iyo kuwii rumeeyey)
al-Maaida: 55.
Salafiyiinta waxay u gargaaraan diinta, ee uma gargaaraan naftooda umana caroodaan darteed.
Salafiyada iyo kooxaha wax ka badal
Eebbe Kor ahaaye wuxuu yiri: (Ha ahaanina kuwa ka mid ah Mushrikiinta. Kuwaa soo kala qoqobay diintoodii noqday kuwa diinta ku kala tagsan koox kastana ay ku faraxsan tahay waxa ay haysato)
ar-Ruum: 31-32. Salafiyiinta waxay u arkaan kooxaysiga inuu u yahay balaayo wayn dadka ku dhaqma adduun iyo aakhiroba.
Salafiyada iyo falalka qarsoodiga ah wax ka badal
Dacwada Salafiyada astaamaha ugu cadcad ee lagu yaqaano waa inay dacwadooda tahay mid guud oo cad oo aan qarsoonayn.
Salafiyada iyo maamul-samaynta wax ka badal
Maamul-samaynta diinta waxay uga hadashay aayado badan iyo axaadiis badan, qaabka maamulka loo samaynayana waa in marka hore lala tashtaa muslimiinta ka dibna kooxda loo yaqaano Ahlu-xal wal-caqd oo ah koox leh aqoon-diineed iyo waayo-aragnimo la soo doorto oo dabadeed lagu raaco soo magacaabidda madaxwayne muslim ah.
Salafiyada iyo wadashaqaynta kooxeed wax ka badal
Salafiyiintu waa dadka ugu yeera wadashaqaynta kooxeed -sida ay dhigayso diinta-, hase ahaatee wadashaqaynta kooxeed ee ku dhisan kooxeysiga waa ay ka soo horjeedaan.
Salafiyada iyo jihaadka wax ka badal
Dacwada Salafiyada usuusheeda waxaa ka mid ah inuu jihaadka yahay waajib tan iyo inta qiyaamaha laga gaarayo iyadoo ay kula jiraan madaxda hadday ahaan lahaayeen madax wanaagsan ama kuwo xunba sida uu yiri Imaam ad-Daxaawi -Eebbe ha u naxariistee- .
Salafiyada iyo shahiid ku sheegidda wax ka badal
Shahiidnimada waa wax uu qofku qalbiga ka go’aansado, qof garanayana ma jiro inuu hebel yahay shahiid Eebbe mooyee.
Salafiyada iyo siyaasadda wax ka badal
Salafiyiinta waxay rumeysan yihiin siyaasadda tan ku dhisan sharciga Islaamka.
Sheekh Muqbil al-Waadici -Eebbe ha u naxariistee- wuxuu yiri: Siyaasaddu waa diinta kuwa doonaya inay kala saaraan diinta iyo siyaasadda, waxay doonayaan inay burburiyaan in badan oo ka mid ah diinta.
Salafiyada iyo bannaanbaxyada iyo shirqoolaadka wax ka badal
Bannaanbaxyada iyo shirqoolaadka ka mid ma aha diinta Islaamka ee waxaan uga dayanay dalalka gaalada.
Salafiyada iyo fahamka xaaladda lagu jiro wax ka badal
Sheekh Cali al-Xalabi -Eebbe ha dhowree- wuxuu yiri isaga oo ka hadlaya fahamka xaaladda lagu jiro waa: garashada sharciga Eebbe Kor ahaaye Kitaabkiisa iyo Sunnada Rasuulkiisa n.n.k. oo lagu dhaqmo xaaladda markaasi la joogo.
Salafiyada iyo dadka badankiisa wax ka badal
Eebbe Kor ahaaye wuxuu yiri: (Haddaad raacdid dadka badankiisa way kaa leexinayaan jidka Eebbe) al-Ancaam: 116. Salafiyiinta ma daneeyaan waxay dadku badankiisa rumeysan yihiin ama ku dhaqmaan ee waxay daneeyaan raacitaanka jidka Nebiga n.n.k. haba yaraadaane inta rumeysan jidkaasi ama ku dhaqanta.
Salafiyada iyo xummaan reebidda wax ka badal
Imaam al-Qurdubi -Eebbe ha u naxariistee- wuxuu yiri: Xummaanta gacanta lagu reebayo ma aha hawl inay qabtaan ay tahay dadka caadiga ee waa hawl u taalo madaxda iyo qof ay hawshaasi u xilsaarteen.
Salafiyada iyo danta dacwada wax ka badal
Danta dacwada waxay ku jirtaa in la raaco jidka nabiyada dadka ay ugu yeeri jireen Eebbe.
Salafiyada iyo danta gaar ahaaneed wax ka badal
Eebbe Kor ahaaye wuxuu yiri: (Waxaad tiraahdaa idin ma weydiisanayo abaal mana ihi qof iska yeel yeelaya kani waa uun farriin ku socoto uumanka)
Saad: 86-87.
Salafiyada iyo isu miisaamidda qofka xumaantiisa iyo wanaaggiisa wax ka badal
Sheekheena Rabiic al-Madkhali -Eebbe ha dhowree- wuxuu yiri: manhajka isu miisaamidda qofka xumaantiisa iyo wanaaggiisa waa manhaj wax burburinaya oo ka soo horjeeda cilmiga xadiiska ee loo yaqaan al-jarx wa tacdiil, oo lagu garto qofka tebinaya xadiiska noloshiisa marka la doonayo in la ogaado xadiiska inuu sax yahay iyo in kale.
Salafiyada iyo doodaha cilmiga wax ka badal
Sheekhul-Islaam ina Taymiya -Eebbe ha u naxariistee- wuxuu yiri: culimadii saxaabada, taabiciinta iyo kuwii ka dambeeyay waxay ahaayeen hadday isku qabtaan arin waxay raaci jireen siduu Eebbe yiri: (Haddaad arin isku qabataan u celiya Eebbe iyo Rasuulkiisa...)
an-Nisaa: 59.
Salafiyada iyo isku maamulidda waxaan ahayn sharciga Islaamka wax ka badal
Eebbe Kor ahaaye wuxuu yiri: (qofkii aan isku maamulin wuxuu Eebbe soo dejiyay kuwaasi waa gaalo) al-Maaida: 44. Isku maamulidda sharciga Eebbe waa ku waajib ku kastaa oo muslim ah, siduu waajib ugu yahay madaxda muslimiinta
Salafiyada iyo kooxaha muslimiinta wax ka badal
Eebbe kor ahaaye wuxuu yiri: (Run ahaantii kani waa jidkayga toosan ee raaca, hana raacina jidadka kale oo uu idinka leexiyo jidka Eebbe sidaas ayuuna idin faray waa intaa soo toosnaataane) al-Ancaam: 153 Sheekh Saalix al-Fowzaan -Eebbe ha dhowree- wuxuu yiri: haddaan nahay muslimiin waa inaan ahaanaa koox kaliya oo ku dhaqanta Kitaabka Eebbe Kor ahaaye iyo Sunnada Rasuulka n.n.k.. Salafiyada waa kooxda badbaadayso waana kooxda loo gargaarayo Nebigu n.n.k. wuxuu yiri: ”waxaa jireysa koox ka tirsan ummaddayda oo ku taagnaanayso jidka saxda ah waxna ka tarayn qofkii ka soo horjeesta tan iyo inta uu ka imaanayo arinka Eebbe” Muslim ayaa soo saaray. Kooxda loo gargaarayo iyo kooxda badbaadayso: waa tan haysata jidka Rasuulka n.n.k. markuu noolaa iyo markuu dhintayba ka dib tan iyo qiyaamaha, waana Qur’aanka kariimka iyo Sunnada Nebiga naxariista Eebbe iyo nabadgelyadiisa korkiisa ha ahaatee. Waxaa mahad iska leh Eebbe kaa soo galaddiisu ku dhammaadaan wanaagyaalku