Qorax (Af Ingiriis : Sun; Af Carabi : ar‎) sidoo kale loo yaqaano Cadceed, waa shey wayn oo ka samaysan neefo ololaya. Sidoo kale qoraxdu waa Xidigta aya nolosha aduunku ku tiirsan tahay. Iyada iyo mereereyaasha waxaa la isku yidhaahdaa Bahda Midaysay Qoraxdu. Aduunka iyo mereereyaasha kale waxeey ku wareegtaan Qoraxda, waxeena la wareegtaan waxyaabo baraf ah iyo boorka hawada, ayaga oo 99,8% buuxiya weeninka iskujoogga qoraxda. Qoraxda waxee keentaa awood (Enargy), gaar ahaan ileys, taasi oo ugu wacan Nolosha aduunka oo dhan. Qoraxda waxee xakuntaa xaraaradaha aduunka iyo jawiga, waxeena u dhigantahay 1/3 Waqtiga Biyaha badtaan dhinaca badda, inta kale waxaa xakumo Bisha.

Qorraxda ☉
Qaab muuqaalka Qorraxda
Caddeymaha
Fogaanta ay
u jirto Dhulka
1 au1.496×108 km
8 daqiiqo 19 sekin ee xawaare ileys
Laxaad muuqda (V)−26.74[1]
Laxaad sugan4.83[1]
Abla-ablayn
jeegaan
G2V[2]
Bir (falag)Z = 0.0122[3]
Jimidh xagaleed31.6–32.7 Daqiiqadaha qaansada[4]
Magac u yeelCadceed
Orbital characteristics
Mean distance
from Milky Way core
≈ 2.7×1017 km
27,200 light-years
Galactic period(2.25–2.50)×108 yr
Velocity≈ 220 km/s (orbit around the center of the Milky Way)
≈ 20 km/s (relative to average velocity of other stars in stellar neighborhood)
≈ 370 km/s[5] (relative to the cosmic microwave background)
Physical characteristics
Equatorial radius695,700 km[6]
109 × Earth[7]
Equatorial circumference4.379×106 km[7]
109 × Earth[7]
Flattening9×10−6
Surface area6.09×1012 km2[7]
12,000 × Earth[7]
Volume1.41×1018 km3[7]
1,300,000 × Earth
Jir(1.98855±0.00025)×1030 kg[1]
333,000 × Earth[1]
Average density1.408 g/cm3[1][7][8]
0.255 × Earth[1][7]
Center density (modeled)162.2 g/cm3[1]
12.4 × Earth
Equatorial surface gravity274.0 m/s2[1]
27.94 g
27,542.29 cgs
28 × Earth[7]
Escape velocity
(from the surface)
617.7 km/s[7]
55 × Earth[7]
TemperatureCenter (modeled): 1.57×107 K[1]
Photosphere (effective): 5,772 K[1]
Corona: ≈ 5×106 K
Luminosity (Lsol)3.828×1026 W[1]
≈ 3.75×1028 lm
≈ 98 lm/W efficacy
Mean radiance (Isol)2.009×107 W·m−2·sr−1
Age≈ 4.6 billion years[9][10]
Rotation characteristics
Obliquity7.25°[1]
(to the ecliptic)
67.23°
(to the galactic plane)
Right ascension
of North pole[11]
286.13°
19 h 4 min 30 s
Declination
of North pole
+63.87°
63° 52' North
Sidereal rotation period
(at equator)
25.05 d[1]
(at 16° latitude)25.38 d[1]
25 d 9 h 7 min 12 s[11]
(at poles)34.4 d[1]
Rotation velocity
(at equator)
7.189×103 km/h[7]
Photospheric composition (by mass)
Hydrogen73.46%[12]
Helium24.85%
Oxygen0.77%
Carbon0.29%
Iron0.16%
Neon0.12%
Nitrogen0.09%
Silicon0.07%
Magnesium0.05%
Sulfur0.04%

⟨☉⟩ astaanta qoraxda

Samayska Qoraxda wax ka badal

Qoraxda waxee ka koobantahay Dab ama (Hydrogen) taas oo daboosha 92% qoraxda oo dhan. Midabka qoraxda waa Cadaan, sababtoo ah, kuleelka qoraxda waxoo gaaraa 5.515 garaado. laakiin markii aduunka laga fiiriyo waa jaale, sababtoo ah, aduunka waxaa ku daboolan waxyaabo oo Dabeesha ama duufaanta qoraxda celiyo, taas ayaa midabka bedelaysa. Marka ee qoraxda dheceeso, Cirka waxaa lagu arkaa ayada oo oranji ama gaduud ah.

Nolosha Qoraxda wax ka badal

 

Jiritaanka dunidu waxay ku xidhan tahay nolosha Qoraxda. Haddii isbedel ku yimaado qoraxda nolosha dhulka iyo waxkasta weey doorsoomayaan. Sida la qiyaasayo, Hal bilyan sano ka dib, midabka qoraxdu waa isbedeli iftiinkuna waa sii kordhi sababto ah Hiliyaamta bu'da qoraxda ayaa sii kordheeysa taas oo keeni doonta in 10% kordho iftiinka, heerkulka iyo falaadhaha khatarta ah ee ka soo baxa qoraxda; halka 3.5 bilyan sano ka dib ay badan doonto 40%.

Aqoonyahanada Cimiladu waxay sheegeen isbedelkaas qoraxda ku yimid sare u qaadi ilayska halista ah ee "radiation" taas oo lumin doonto biyaha badaha dhulka. Wakhti yar gudaheed, waxaa kor u kici heerkulka oogada sare ee dhulka, sidoo kale isku-wareega Kaarboon Ogsaydh CO2 oo muhiim u ah nolosha dhirta ayaa jaha wareeri iskuna bedeli Kaarbon afar (C4) oo sun ah. Dhirtu haday ka dhamaato dunida waxaa dhici in la waayo hawada Ogsajiin midaas oo sababaysa dhimashada noolaha oo dhan. Hal bilyan sano oo kale kadib, heerkulka maqaarka sare ee dhulka wuxuu gaadhi, ugu yaraan, 70 degree Salsiyas midan oo jaho-wareer ku keenaysa miisaanka iyo cufis-jiidadka dunida. Midabka qoraxdu wuxu noqon casaan 5 bilyan sano ka dib, isla markaan gacanka qoraxdu wuxuu gaadhi meel ka badan 250 jeer meesha uu hada joogo. Wakhtigan lama hubo, sida dhulku noqon, laakiin waxa la og yahay in wareega dhulku isbedeli sababto ah aad ayuu uga fogaani qoraxda. Mudo yar ka dib, bu'da qoraxdu waxay isku bedeli cadaan bilaa kul iyo ileys ah, halkaas ayaana ugu dambeeysa isku xidhnaanta Bahda Midaysay Qoraxdu.

„Abuureheenna Jacaylka Badan Wuu Ina Daneeyaa… Bal ka feker adduunka oo aan qorrax lahayn. Qorraxdu waxay geedaha siisaa awoodda ay ku soo saaraan caleemo, ubax, khudaar, midho iyo abuur. Waxay sidoo kale geedaha u banneysaa inay xididdadooda dhulka biyo kaga soo qaataan. Dabadeedna biyahaas waxay u gudbiyaan caleemahooda, kaddibna hawaday galaan iyagoo uumi ah.”

Sidoo kale fiiri wax ka badal

 
Wikimedia Commons waxee heysaa war la xiriiro:

Xigasho wax ka badal

  1. 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 Williams, D. R. (1 July 2013). NASA Goddard Space Flight Center http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/sunfact.html. Soo qaatay 12 August 2013.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  2. Zombeck, Martin V. (1990). Cambridge University Press http://ads.harvard.edu/books/hsaa/.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  3. Asplund, M.; Grevesse, N.; Sauval, A. J. (2006). Communications in Asteroseismology. 147: 76–79. Bibcode:2006CoAst.147...76A. doi:10.1553/cia147s76.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  4. "Nuqul Archive". NASA. Waxaa laga kaydiyay the original 27 May 2010. Soo qaatay 24 October 2010.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  5. Hinshaw, G.; et al. (2009). The Astrophysical Journal Supplement Series. 180 (2): 225–245. Bibcode:2009ApJS..180..225H. arXiv:0803.0732 . doi:10.1088/0067-0049/180/2/225.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  6. Mamajek, E.E.; Prsa, A.; Torres, G.; et, al., arXiv:1510.07674   Maqan ama ebar |title= (caawin)
  7. 7.00 7.01 7.02 7.03 7.04 7.05 7.06 7.07 7.08 7.09 7.10 7.11 . NASA https://web.archive.org/web/20080102034758/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Sun&Display=Facts&System=Metric. Waxaa laga kaydiyay the original 2 January 2008.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  8. Ko, M. (1999). Elert, G., ed. http://hypertextbook.com/facts/1999/MayKo.shtml.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  9. Bonanno, A.; Schlattl, H.; Paternò, L. (2008). Astronomy and Astrophysics. 390 (3): 1115–1118. Bibcode:2002A&A...390.1115B. arXiv:astro-ph/0204331 . doi:10.1051/0004-6361:20020749.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  10. Science. 338 (6107): 651–655. 2 November 2012. Bibcode:2012Sci...338..651C. PMID 23118187. doi:10.1126/science.1226919 //www.sciencemag.org/content/338/6107/651.full. Soo qaatay 17 March 2014.  Maqan ama ebar |title= (caawin)(Diiwaangelinta loo baahan yahay)
  11. 11.0 11.1 Seidelmann, P. K.; et al. (2000). "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 10 August 2011. Soo qaatay 22 March 2006.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  12. . Stanford Solar Center http://solar-center.stanford.edu/vitalstats.html. Soo qaatay 29 July 2008.  Maqan ama ebar |title= (caawin) Citing Eddy, J. (1979). NASA. p. 37. NASA SP-402 https://web.archive.org/web/20150113155042/http://history.nasa.gov/SP-402/contents.htm. Waxaa laga kaydiyay the original 2015-01-13. Soo qaatay 2016-11-05.  Maqan ama ebar |title= (caawin)