Denisovans ama Denisova hominis (/ dɪniːsəvə / di-NEE-sə-və) waa noocyo dabacsan ama qotodheer oo ah bini-aadamka qarsoon ee Homo. Jooji xaaladdiisa mid ka mid ah noocyada ama noocyada hoose waxay hadda qaadataa magacyada ku meel gaarka ah Homo sapiens denisova, Homo sp. Altai, iyo Homo sapiens subsp. Denisova Bishii Maarso 2010, saynisyahannadu waxay ku dhawaaqeen helitaanka lafaha farta ee haweeney dhalinyaro ah oo ku noolaa qiyaastii 41,000 oo sano ka hor, oo laga helay ceelka Denisova ee ku yaal Buuraha Altai ee Siberia, god oo sidoo kale ku noolaa Neanderthals iyo aadanaha casriga ah. DNA-ga mitokondrial (mtDNA) ee lafta faraha ayaa muujisay in uu yahay hiddo ahaan ka duwan kuwa Neanderthals iyo aadanaha casriga ah. Noocyada nukliyeerka ee laga helay tijaabadan waxay soo jeediyeen in Denisovians ay wadaagaan asal ahaan Neanderthals, waxay kala sooceen Siberia ilaa Koonfur Aasiya, oo ay ku dhex nool yihiin oo ay kudhexaadiyeen awoowayaasha qaar ka mid ah dadka casriga ah, qiyaastii 3% ilaa 5% ee DNA ee Melanesians iyo Aborijiniska Australiyaanka iyo ku dhawaad ​​6% Papuwan oo ka soo jeeda Denisovans.

Isbarbardhig sanadka 2013 ah oo ka yimid Neanderthal oo kale godka Denisova ayaa muujiyay in xiriirka maxaliga ah ee maxaliga ah Neanderthal DNA uu ka dhigan yahay 17% Denisovan genome, iyo caddaynta isdhexgalka oo la xidhiidha shakhsiyadii hore ee aan hore loo aqoonin. Falanqaynta DNA ee ka timaadda laba ilkood oo laga helay lakabyo ka duwan lafaha farta oo muujinaya heerka kala duwenaanta mtDNA dhexdooda Denisovans. Laba ilig oo ka tirsan xubnaha kala duwan ee dadweynaha Denisova ceel ayaa la soo sheegay. Bishii 11aad ee sannadka 2015, baaritaanka ilkaha oo DNA ah ayaa la soo sheegay in la helay oo la bartay.

Denisovans iyo Neanderthals waxay kala qaybsadeen Homo sapiens oo ku wareegsan 744,00 oo sano ka hor waxayna kala jajabiyeen 300 oo kale ka dib.

Sido kale fiiri wax ka badal