Abu Ghraib jirdil iyo xadgudub maxbuus

Intii lagu guda jiray marxaladihii ugu horreeyay ee dagaalka Ciraaq, xubno ka tirsan ciidamada Mareykanka iyo hay'adda sirdoonka dhexe waxay geysteen xadgudubyo is daba joog ah oo xuquuqda aadanaha ah iyo dambiyo dagaal oo ka dhan ah maxaabiista ku xiran xabsiga Abu Ghraib ee Ciraaq . Xadgudubyadaas waxaa ka mid ahaa xadgudub jireed, galmo bahdil ah, jirdil jireed iyo maskaxeed, iyo kufsi, iyo sidoo kale dilka Manadel al-Jamadi iyo in jirkiisa la xumeeyo. Tacaddiyadaasha waxa ay soo gaadheen indhaha dadweynaha markii ay daabaceen sawirada CBS News bishii Abriil 2004tii, taas oo sababtay naxdin iyo cadho iyo cambaarayn baahsan gudaha Maraykanka iyo caalamkaba.

oo loo yaqaan The Hooded Man, maxbuus (Abdou Hussain Saad Faleh) oo la jirdilay, ayaa noqday mid caalami ah oo caan ah, ugu dambeyntiina ka dhigay daboolka dhaqaalaha (eeg " Warbaahinta " hoose)

Maamulka George W.Bush ayaa sheegay in xadgudubyadii ka dhacay Abu Ghraib ay ahaayeen dhacdooyin gooni ah oo aan ahayn kuwo muujinaya siyaasadda Mareykanka. Arrintan waxaa ku murmay hay'adaha samafalka oo ay ka mid yihiin Laanqayrta Cas, Amnesty International, iyo Human Rights Watch, kuwaas oo sheegay in tacaddiyadani ay qayb ka yihiin jirdilka iyo si xun ula dhaqmidda xarumaha Maraykanka ee dibadda, oo ay ku jiraan kuwa Ciraaq, Afgaanistaan, iyo Guantanamo Bay(GTMO).:328 Waxaa sidoo kale jiray 36 maxbuus oo lagu dilay Abu Ghraib sababo la xiriira weerarrada hoobiyeyaasha ee fallaagada, taas oo kicisay dhaleeceyn dheeraad ah sababtoo ah xarunta oo ku taal aagga dagaalka. Guddiga caalamiga ah ee Laanqeyrta Cas ayaa sheegay in inta badan maxaabiista ku xiran Abu Ghraib ay ahaayeen dad rayid ah oo aan wax xiriir ah la lahayn kooxaha hubeysan.

Dukumentiyada loo yaqaan Xusuus-qorka Jirdilka ayaa soo shaac baxay dhowr sano ka dib. Dukumeentiyadan, oo la diyaariyay bilihii ka horreeyay duulaankii 2003 ee Ciraaq ee Waaxda Caddaaladda ee Mareykanka, ayaa oggolaaday qaar " farsamooyinka su'aalaha la xoojiyay " (guud ahaan loo tixgeliyo inay ku lug leeyihiin jirdil) maxaabiista ajnabiga ah. Xusuus-qorku waxa kale oo uu ku dooday in xeerarka caalamiga ah ee bini'aadantinimada, sida heshiisyada Geneva, aanay khusayn su'aalaha Maraykanka ee dibadda jooga. Dhawr go'aamo ah oo ka soo baxay Maxkamadda Sare ee Maraykanka, oo uu ku jiro Hamdan v. Rumsfeld (2006), ayaa meesha ka saaray siyaasaddii maamulka Bush, isaga oo go'aamiyay in Axdiyada Geneva lagu dhaqmo.

Iyadoo laga jawaabayo dhacdooyinkii Abu Ghraib, Wasaaradda Difaaca ee Mareykanka waxay shaqada ka saartay 17 askari iyo saraakiil. Kow iyo toban askari ayaa lagu soo oogay dacwado ah inay ka gaabiyeen waajibaadkooda shaqo, si xun ula dhaqmeen, gacan ka hadal iyo dambi Intii u dhaxaysay May 2004 iyo April 2006, askartan waxa lagu riday maxkamad-ciidanka, dambiga lagu helay, waxa lagu xukumay xabsi ciidan, si sharaf-darro ah ayaana shaqada looga saaray . Laba askari, oo lagu helay inay galeen dambiyadii ugu xumaa ee xabsiga, Specialist Charles Graner iyo PFC Lynndie England, ayaa lagu soo oogay eedeymo aad u daran waxaana lagu xukumay xukunno adag. Graner ayaa lagu xukumay weerar, dambi, shirqool, si xun ula dhaqmo maxaabiista, ku kaca falal anshax xumo ah iyo xil ka qaadis; waxaa lagu xukumay 10 sano oo xarig ah iyo inuu lumiyo darajo, mushaar iyo guno. England waxaa lagu helay dambi ah inay maleegayeen shirqool, si xun ula dhaqmeen maxaabiista, iyo inay sameeyeen fal anshax xumo ah waxaana lagu xukumay seddex sano oo xabsi ah. Sarreeye Guuto Janis Karpinski, oo ahaa taliyaha guud ee dhammaan xarumaha lagu hayo Ciraaq, ayaa canaan loo jeediyay oo laga dhigay darajada kornayl . Dhowr askari oo kale oo militari ah oo lagu eedeeyay in ay sameeyeen ama oggolaadeen tallaabooyinka, oo ay ku jiraan qaar badan oo darajo sare leh, ayaan dacwad lagu soo oogin. 2004tii, Madaxweyne George W. Bush iyo Xoghayihii Difaaca Donald Rumsfeld waxay raaligelin ka bixiyeen xadgudubyadii Abu Ghraib.